Cô Đôi Cam Đường là điển hình cho một nhân thần chịu thương, chịu khó, thông qua cô chúng ta có thể nhìn thấy bóng dáng của những người phụ nữa Việt Nam tảo tần.
“Lòng thành thắp một tuần hương
Dâng văn sự tích Cam Đường tiên cô
Gương tần tảo đời đời ghi nhớ
Chữ kiệm cần ví tựa vàng son
Trăm năm bia đá vẫn mòn
Cam Đường cổ tích miếu đường ngàn thu.”
Cô Đôi Cam Đường không phải là thánh cô đứng thứ hai trong hệ thống Tứ phủ Thánh Cô, mà từ “Cô Đôi” ở đây chỉ nghĩa là hai Cô quê gốc ở đất Đình Bảng (Bắc Ninh) làm nghề buôn bán vải sau này hiển linh trên đất Cam Đường. Vốn trước đây thuật ngữ nói về hai cô là Đôi cô cam đường, nhưng dần dần người dân đảo đi đảo lại thành Cô Đôi Cam Đường.
Thần tích
Theo bản tích thì hai Cô là người đất Đình Bảng làm nghề buôn bán vải, sau cô mất đi thì nhân dân lập Đền thờ và thấy linh ứng. Như vậy Cô không phải là Cô Đôi trong hệ thống tứ phủ, vì Cô Đôi trong hệ thống tứ phủ là Cô hầu cận Mẫu Thượng Ngàn.
Về tích của Đôi Cô, theo truyền thuyết: Xưa kia, vùng Lào Cai là nơi buôn bán trao đổi hàng hóa tấp nập giữa miền xuôi và miền ngược, ngày đó có 2 người con gái còn rất trẻ, tuổi độ đôi mươi, quê từ làng Đình Bảng- Bắc Ninh lên buôn bán vải. Hai cô gái thường ở lại khu làng chiềng On để buôn bán trao đổi vải lấy các sản phẩm khác đem về xuôi, tình cảm của dân làng với 2 cô gái rất gắn bó và thân thiết. Bẵng đi một thời gian không thấy 2 cô gái đến nữa, rồi một ngày người làng Chiềng bỗng phát hiện thấy xác 2 cô trôi dạt về làng (nơi đền Đôi Cô ngày nay). Làng Chiềng lập miếu thờ hai cô. Từ đó dân làng làm ăn phát đạt, mùa màng bội thu… tiếng lành đồn xa, không những người dân địa phương mà cả du khách khắp mọi miền cũng về đây thắp hương tưởng nhớ 2 cô gái trẻ tốt bụng luôn phù hộ cho người dân có cuộc sống ấm no, yên bình. Ngày tháng trôi qua, am miếu nhỏ đã được nhiều lần sửa sang trùng tu lại thành đền khang trang hơn gắn với tên gọi là “đền Đôi Cô” như ngày nay.
Người già trong làng còn kể rằng, chính hai cô gái trẻ đó là người thường xuyên vận chuyển hàng hóa vải vóc lên vùng Lào Cai tiếp tế quân lính chống giặc ngoại xâm. Hai cô bị giặc phát hiện giết chết ném xác xuống suối, rồi trôi dạt về làng Chiềng On.
Thờ phụng
Tuy quê Cô ở Bắc Ninh nhưng lại hiển thánh ở thị xã Cam Đường, Lào Cai, nên người dân ở đó lập Đền cô đôi Cam Đường. Cô Đôi Cam Đường từ một am miếu nhỏ, tồn tại qua hàng trăm năm, Đôi Cô ngày nay trở thành ngôi đền khang trang và vẫn là nơi linh thiêng trong tâm linh của người dân Lào Cai.
Cũng giống như những ngôi đền khác, đền Đôi Cô hàng năm cũng có một số ngày lễ hội chính như:
– Lễ tết thượng nguyên tổ chức vào ngày 10 tháng Giêng âm lịch.
– Lễ vào hè tổ chức vào ngày 10 tháng 4 âm lịch.
– Lễ ra hè tổ chức vào ngày 10 tháng 7 âm lịch.
– Ngày lễ chính của đền Đôi Cô tổ chức vào ngày 13 tháng 9 âm lịch.
Tham khảo
- phuday.com: https://phuday.com/su-tich-co-doi-cam-duong.html
- Wikipedia: https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4_%C4%90%C3%B4i_Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_Ng%C3%A0n
- vn.doc: https://vndoc.com/su-tich-co-doi-thuong-ngan-3359
