Quan Hoàng Bát là vị thánh hoàng thứ tám trong hàng Thập Vị Thánh Hoàng trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Và người anh hùng Nùng Chí Cao đất Cao Bằng được cho là hiện thân của Quan Hoàng Bát, ông là vị anh hùng nổi tiếng được nhân dân trong vùng đặc biệt là người Tày Nùng phụng thờ do đã có công đuổi đánh quân Tống bảo vệ biên cương bờ cõi, sự bình yên cho nhân dân ta.
“Gương anh dũng ngàn xưa lưu để
Đất Cao Bằng tú khí chung linh
Trời Nam có Đức Thánh linh
Họ Nùng – Đệ Bát anh linh tuyệt vời”
Thần tích
Tướng quân Nùng Trí Cao là người dân tộc Nùng tại Cao Bằng, một thủ lĩnh có khí phách phi thường, đã nhiều lần đánh chiếm đất của nhà Tống (Trung Quốc), chiếm đất của triều đình nhà Lý khiến vua Lý phải khốn đốn song rất nể phục. Triều đình nhà Lý cũng có lần bắt được ông, nhưng sau đó lại thả ra và phong thêm chức sắc.
Vùng đất này được xem là mấu chốt quan trọng giữa nước Đại Việt và nhà Tống nên nhiều lần quân Tống muốn dụ dỗ Kỳ Sầm về phe mình chống lại nhà Lý của nước Đại Việt. Thế nhưng được vua Lý Thái Tông khuyên nhủ, Kỳ Sầm trở thành vị lãnh tụ của dân tộc Tày Nùng chiến đấu vì nước Đại Việt trước những lần xâm lược của quân thù.
Theo “Đại Việt sử kí toàn thư“, Nùng Trí Cao là con của ông Nùng Tôn Phúc– Thủ lĩnh châu Thảng Do.
- Năm 1038, Nùng Tôn Phúc chiếm châu Vũ Lặc và Quảng Xương, xưng “Chiêu Thánh hoàng đế“, lập nước Trường Sinh, phong vợ làm Minh Đức hoàng hậu, phong con cả Trí Thông làm Điền Nha Vương, đồng thời sắm sửa vũ khí, xây dựng thành trì.
- Nùng Chí Cao cùng mẹ chạy đến động Lôi Hỏa, phía Tây Bắc Cao Bằng thuộc địa phận tỉnh Quảng Tây Trung Quốc.
- Năm 1041, hai mẹ con ông từ động Lôi Hỏa về chiếm Thảng Do, chiêu tập lực lượng, lập nước ĐẠI LỊCH
- Triều đình nhà Lý mang quân lên đánh, bắt Nùng Trí Cao về kinh đô nhưng không trị tội mà còn cho ông coi giữ châu Thảng Do, đồng thời cai quản thêm các động Lôi Hỏa, Bình An, châu Tư Lang và được phong làm châu mục Quảng Nguyên.
- Năm 1043, vua Lý Thái Tông sai Ngụy Trưng đến châu Quảng Nguyên, phong cho ông tước Thái Bảo, một chức quan cao cấp thời Lý.
- Năm 1048, Nùng Trí Cao nổi dậy ở đông Vật Ác ( thuộc đất Tống)
- Năm 1050, Ông chiếm được động Vật Dương ( thuộc đất Tống), lập nước NAM THIÊN, đặt hiệu Cảnh Thụy
- Năm 1052, sau khi dâng biểu xin cống vua Tống không được, ông đã dẫn 5000 quân tiến đánh Ung Châu, sau đó xưng NHÂN HẬU HOÀNG ĐẾ, đổi niên hiệu là KHẢI LỊCH, đặt quốc hiệu ĐẠI NAM
- Vào năm 1055, trong một lần chống trả lại đội quân hùng hậu của nhà Tống sang xâm lược, binh lực của Kỳ Sầm bị thất thế, phải cầu viện quân Lý đến giải cứu. Song quân cứu viện chưa đến nơi thì vị anh hùng người Tày Nùng đã hy sinh trước mũi giáo quân thù.
Như vậy, Nùng Trí Cao một nhân vật lịch sử ở Cao Bằng đã có một thời oanh liệt, đánh tan giặc Tống xâm lược nước ta, được lưu danh trong nhân dân, trong sử sách. Sau khi ông mất, vua lại sắc phong Khâu Sầm Đại Vương và cho lập đền thờ, nhân dân tôn sùng lập đền thờ ở nhiều nơi trong tỉnh.
Thờ phụng
Thái Bảo Nùng Chí Cao là một biểu tượng dũng tướng của Việt nam và là niềm tự hào của người dân Cao Bằng. Đền thờ chính thờ ngài là Đền Kỳ Sầm gần thị xã Cao Bằng. Ngài hầu Mẫu thượng đồng đẳng, làm việc lục bộ nội chính. Chính tiệc là ngày mùng 10 tháng Giêng hàng năm.
Tham khảo
- Oản Cô Tâm: https://tamlinh.org/ong-tam-bat-nung-su-tich–sam-le–van-khan—quyen-phep.html
- Phuday.com: https://phuday.com/su-tich-quan-hoang-bat-nung-chi-cao-dat-cao-bang.html
