Đình Lỗ Hạnh (Hiệp Hòa, Bắc Giang)

Tên gọi và vị trí địa lý

Đình Lỗ Hạnh nằm tại thôn Lỗ, xã Đông Lỗ, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang. Đây là một trong những ngôi đình cổ nhất Việt Nam, tọa lạc tại trung tâm của ba thôn Chúng, Chằm và Khoát, thuộc xã Đông Lỗ. Vị trí này không chỉ mang giá trị địa lý mà còn là trung tâm văn hóa tín ngưỡng của cộng đồng địa phương.

Lịch sử và nhân vật

Đình được xây dựng vào năm 1576 (niên hiệu Sùng Khang thứ 11) dưới triều Mạc, ban đầu với mục đích thờ Thành Hoàng làng – Cao Sơn Đại Vương và Phượng Duy Công chúa (Bà Chúa Tiên). Cao Sơn Đại Vương là một vị tướng giúp vua Hùng đánh giặc và từng đóng quân tại đây. Phượng Duy Công chúa đã hỗ trợ Cao Sơn bằng việc dâng chiếc áo tàng hình và hướng dẫn dân làng canh tác, góp phần phát triển đời sống kinh tế và văn hóa.

Kiến trúc cảnh quan

Ban đầu đình có mặt bằng hình chữ “nhất”, qua nhiều lần trùng tu, chuyển thành hình chữ “đinh” với thêm hậu cung, hai dãy tả vu và hữu vu. Đình dài 23,5m, rộng 12,5m, kết cấu chồng rường với hệ thống cột gỗ lim đồ sộ. Các hoa văn trên rường, xà, ván nong được chạm khắc tinh xảo, mô tả hình rồng, phượng, tiên nữ và nhiều loài hoa cách điệu. Hệ mái đình với đường cong mềm mại hòa quyện cùng không gian sân đình rộng lớn, tạo nên vẻ đẹp cổ kính nhưng không kém phần thanh thoát.

Hiện vật

Đình lưu giữ nhiều hiện vật quý như bộ tranh gỗ sơn mài Bát Tiên từ thế kỷ XVIII-XIX, tượng bà Chúa Tiên Dung, bài vị Cao Sơn Đại Vương, đôi nghè gỗ thếp vàng thế kỷ XVII. Đặc biệt, bức chạm “Người chơi đàn đáy” là tác phẩm tiêu biểu cho nghệ thuật chạm khắc truyền thống, tái hiện sinh động hình ảnh cô gái chơi đàn bên chú hươu trong tư thế phủ phục.

Xếp hạng

Năm 1982, đình Lỗ Hạnh được Bộ Văn hóa Việt Nam xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia theo Quyết định 147/VH-QĐ. Gần đây, đình đã được trùng tu vào giai đoạn 2009-2010, bảo tồn nguyên vẹn giá trị kiến trúc và văn hóa, tiếp tục đóng vai trò là điểm đến tâm linh và du lịch đặc sắc của vùng Kinh Bắc.