Tên gọi và vị trí địa lý
Chùa Am Cây Đề, hay còn được biết đến với tên gọi Thanh Ninh Tự, đặt tại số 2 phố Lê Trực, phường Điện Biên, quận Ba Đình, Hà Nội. Truyền thống kể rằng Thanh Ninh Tự được thành lập từ năm Thiên Thành (1031) thời vua Lý Thái Tông, và vào thời điểm đó, nó thuộc vào danh sách 95 ngôi chùa nổi tiếng nhất.
Lịch sự và nhân vật
Ngày nay, dấu tích ban đầu của chùa không còn tồn tại, và tên gọi của nó thay đổi theo tên của làng cổ tại địa điểm này.
Vào năm Cảnh Hưng (1739), chùa được xây dựng lại bằng tranh tre nứa lá, do đó được biết đến với tên “Chùa Cỏ”. Sau đó, nó được gọi là chùa Am Cây Đề, khi một viên quan thuộc họ Trịnh cung tiền xây dựng một am nhỏ dưới gốc cây bồ đề trước cổng chùa vào năm 1746. Theo truyền thuyết dân gian, đầu xuân Kỷ Dậu, một số thi hài của những anh hùng nghĩa quân Tây Sơn, hy sinh trong cuộc giải phóng thành Thăng Long, đã được mai táng quanh khu vực chùa. Từ thời kỳ Lê trở về trước, khu vực này được sử dụng làm nghĩa trang, và viên quan Trịnh đã xây dựng am nhằm cúng dường các linh hồn trong đó. Dân gian truyền miệng rằng sau chiến thắng của Nguyễn Huệ đối với quân Thanh (1789), nhiều thi hài của nghĩa quân Tây Sơn đã được chôn cất quanh chùa.
Năm Gia Long thứ 7 (1808), sư cụ Tịch Quang, trụ trì tại chùa, đã tiến hành trùng tu, tô tượng và đúc chuông.
Sau đó, vào năm Khải Định thứ 8 (1923), chùa tiếp tục trải qua công đoạn sửa chữa và tôn tạo.
Trong những ngày đầu của kháng chiến chống Pháp, chùa đã phải đối mặt với sự tàn phá từ phía giặc. Đến năm 1949, sư cụ Đàm Thìn đã khôi phục và xây lại chùa cùng với đền Ngọc Thanh, nơi thờ Đức Thánh Trần. Do đó, dấu tích cổ xưa của chùa đã hoàn toàn mất đi.
Chùa thờ Phật, ngoài ra còn có đền Ngọc Thanh là nơi thờ Đức thánh Trần Hưng Đạo cùng các thân quyến.
Kiến trúc cảnh quan
Chùa được xây dựng trên một khu đất cao, trước đây khuôn viên của chùa rộng lớn với nhiều cây cổ thụ, nhưng sau đó một phần đã bị lấn chiếm. Hiện nay, chùa lưu giữ dáng vẻ kiến trúc cuối thời Nguyễn, đặc trưng cho lần trùng tu vào năm 1949. Cổng chùa được xây dựng theo kiểu tam quan, cổng chính có bốn mái nhỏ đắp ngói ống giả, cửa bên hữu dẫn vào nhà dân, trong khi cửa bên tả đã được bít kín và gắn bảng đá khắc tên chùa, gần đó là lò hóa vàng.
Kiến trúc chính của chùa bao gồm đền Ngọc Thanh và tòa tam bảo. Đền Ngọc Thanh hướng về đông, cách sân nhỏ và cổng tam quan. Tam bảo hướng về phía nam, sân trước cũng bị bít, chỉ còn một ngôi tháp mộ ở bên hữu, và để vào, phải đi qua cửa ngách từ điện thờ Mẫu.
Cả đền và chùa có bái đường 5 gian nối với hậu cung 3 gian, tạo thành hình chuôi vồ. Cả hai đều được lợp ngói ta và xây dựng theo kiểu tường hồi bít đốc. Đền có các vì được làm theo kiểu kèo cầu quá giang, và tường gạch quây quanh. Tại tiền đường chùa, các vì kèo được thiết kế theo kiểu “thượng chồng giường giá chiêng, hạ kẻ”, được trang trí bằng chạm các hình hoa lá, vân mây xoắn, tứ linh và tứ quý.
Hiện vật
Hiện nay, chùa lưu giữ 35 pho tượng tròn, trong đó có 12 pho đặt ở đền Ngọc Thanh. Ngoài ra, có nhiều cổ vật khác như 3 đôi lộc bình sứ, 1 đôi chóe sứ trắng vẽ lam, 4 long ngai, 2 cửa võng, 5 hoành phi, 1 ống bút, và 1 quả chuông đồng đúc năm Cảnh Thịnh thứ 6 (1797) mang tên “Thanh Ninh Tự Hồng Chung”. Vào năm Gia Long thứ 7 (1808), vị sư trụ trì là Thích Tịch Quang đã tiến hành trùng tu, tô tượng và đúc chuông. Văn bia “Thanh Ninh Tự Bi Ký”, do tiến sĩ Phạm Quý Thích soạn vào năm 1779, ghi chú rằng “Bên ngoài cửa tây thành Thăng Long nước ngọt và đất thì hoang vu, chùa Thanh Ninh ở đó”.
Xếp hạng
Chùa đã được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc, nghệ thuật ngày 22/7/1981.
______________________________________________________________________
Các ngôn ngữ khác
Tiếng Anh (English)
Am Cay De Pagoda, or Thanh Ninh Tu, located at 2 Le Truc Street, Dien Bien Ward, Ba Dinh District, Hanoi, has a history dating back to Thien Thanh (1031) according to tradition. It was one of the 95 most famous pagodas during the reign of King Ly Thai Tong. Although the original traces are no longer present, the pagoda has undergone many changes in name and architecture. After several renovations, especially in 1949, the late Nguyen architecture has been preserved. The pagoda has a triple gate, Ngoc Thanh temple, and triple jewel tower. In Canh Hung year (1739), the pagoda was rebuilt with bamboo and leaf paintings and renamed “Co Pagoda.” Later, it was called Am Cay De Pagoda when a Trinh official contributed funds to build a small hermitage under the bodhi tree in front of the pagoda in 1746. The pagoda preserves many precious artifacts such as Buddha statues, porcelain vases, ceramic cups, dragon-shaped ornaments, antiques, and bronze bells. In the seventh year of Gia Long (1808), Master Tich Quang carried out renovations, statue decorations, and bell casting. After that, in the eighth year of Khai Dinh (1923), the pagoda continued to undergo repairs and embellishments. During the French resistance period, the pagoda was damaged, and in 1949, Master Dam Thin restored the pagoda and Ngoc Thanh temple. The pagoda also worships Saint Tran Hung Dao and his relatives. On July 22, 1981, the pagoda was classified as an architectural and artistic relic by the Ministry of Culture and Information.
Tiếng Trung (Chinese)
阿姆·凯·德寺，又名清宁寺，位于河内巴亭区电边区乐趣街2号，其历史可以追溯到傳統的天成年間（1031年）的李太宗時期。它是李太宗時期最著名的95座佛寺之一。雖然原始痕跡已不復存在，但該佛寺在名稱和建築方面經歷了許多變化。經過多次翻新，尤其是在1949年，晚期阮朝建築得到了保存。這座寺廟有一個三門，玉清寺和三寶塔。在康雄年（1739年），該寺廟被用竹和葉畫重新建造，並更名為“草寺”。之後，當一名屬於鄭家的官員於1746年在寺廟前的菩提樹下出資建造一個小庵時，它被稱為阿姆·凯·德寺。這座寺廟保存了許多珍貴的藝術品，如佛像、瓷瓶、陶瓷杯、龍形裝飾、古董和青銅鐘。在嘉隆七年（1808年），澤江寺的澤廣法師進行了翻新、塑像裝飾和鑄鐘。之後，在開定八年（1923年），寺廟繼續進行修理和裝飾。在抵抗法國的時期，寺廟遭到了破壞，到了1949年，丹辛法師恢復了寺廟和玉清寺。這座寺廟還崇拜陳弘道聖人及其親屬。1981年7月22日，該寺廟被文化和信息部列為建築和藝術遺址。
Tiếng Pháp (French)
La Pagode Am Cay De, ou Thanh Ninh Tu, située au 2 rue Le Truc, quartier Dien Bien, district de Ba Dinh, Hanoi, a une histoire remontant à Thien Thanh (1031) selon la tradition. Elle faisait partie des 95 pagodes les plus célèbres sous le règne du roi Ly Thai Tong. Bien que les traces originales aient disparu, la pagode a connu de nombreux changements de nom et d’architecture. Après plusieurs rénovations, notamment en 1949, l’architecture de la fin de la dynastie Nguyen a été préservée. La pagode a une triple porte, le temple Ngoc Thanh et la tour triple joyau. En l’an Canh Hung (1739), la pagode a été reconstruite avec des peintures en bambou et en feuilles et a été renommée “Pagode Co”. Plus tard, elle a été appelée Pagode Am Cay De lorsqu’un fonctionnaire Trinh a contribué à la construction d’un petit ermitage sous l’arbre bodhi devant la pagode en 1746. La pagode conserve de nombreux objets précieux tels que des statues de Bouddha, des vases en porcelaine, des tasses en céramique, des ornements en forme de dragon, des antiquités et des cloches en bronze. En la septième année de Gia Long (1808), le maître Tich Quang a effectué des travaux de rénovation, de décoration de statues et de fonte de cloches. Par la suite, en la huitième année de Khai Dinh (1923), la pagode a continué à subir des réparations et des embellissements. Pendant la période de résistance française, la pagode a été endommagée et en 1949, le maître Dam Thin a restauré la pagode et le temple Ngoc Thanh. La pagode rend également hommage à Saint Tran Hung Dao et à ses proches. Le 22 juillet 1981, la pagode a été classée comme un site architectural et artistique par le ministère de la Culture et de l’Information.
