Chùa Bà Đức Sanh (Đức Sanh Tự – Phan Thiết, Bình Thuận)

Chùa Bà Đức Sanh (Đức Sanh Tự – Phan Thiết, Bình Thuận)

Thông tin cơ bản

Tên gọi và vị trí địa lý

Chùa Bà Đức Sanh – một ngôi chùa từ xa xưa đã mang kỳ vọng của biết bao phụ nữ Việt, một địa điểm địa điểm tâm linh thu hút đông đảo người dân đến chùa lễ bái, đặc biệt là nữ giới. Ngôi chùa tọa lạc tại khu phố 1, phường Đức Thắng, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận. Người Hoa gọi là “Đức Sanh Tự”, còn người Việt gọi là “Chùa Bà Đức Sanh”. 

Chùa Bà Đức Sanh là một di tích tiêu biểu, đặc trưng cho tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt ở Phan Thiết. Ngôi chùa là nơi gửi gắm niềm tin, hy vọng, là chỗ dựa tinh thần cho nữ giới nói chung và những người phụ nữ hiếm muộn nói riêng với mong mỏi được thực hiện thiên chức làm mẹ, ”vượt cạn” thuận lợi hay cầu xin cho những đứa bé sinh ra được nuôi dưỡng khỏe mạnh, bình an.

Lịch sử và nhân vật

Chùa Bà Đức Sanh được tạo lập vào nửa đầu thế kỷ XIX cách đây gần 200 năm, dưới đời vua Thiệu Trị (năm 1844). Theo nhiều tài liệu Hán Nôm để lại, huở sơ khai Đức Sanh tự chỉ là một thảo am bằng tranh, tre, vách lá làm nơi thờ phụng “Tam vị Thánh Mẫu” là Vân Tiêu, Bích Tiêu, Quỳnh Tiêu tức Mẹ sanh, Mẹ dưỡng, Mẹ độ. Đến năm Tự Đức thứ 6 (năm 1853), nhân dân địa phương đóng góp công của để xây dựng ngôi chùa kiên cố. Theo truyền thuyết văn hóa tín ngưỡng xưa thì thượng đế đã Tam vị Thánh Mẫu xuống trần phụ trách việc an thai sinh nở cho phụ nữ. Theo thời gian, ngôi chùa ngày càng được người dân sùng bái, tôn kính và được gọi với cái tên quen thuộc là Chùa Bà Đức Sanh. Ngoài ra, chùa còn thờ 12 Bà Mụ trông coi 12 con giáp nữ gọi là ”Thập nhị hoa nương”, 12 Bà Mụ trông coi 12 con giáp nam gọi là “Thập nhị thiên can” thập nhị thiên can và năm bà Ngũ Hành là kim, mộc, thủy, hỏa, thổ.

“Tam vị Thánh Mẫu”  hiện thân của đức mẹ bảo bọc thiên chức làm mẹ của người phụ nữ, gắn liền với nét đẹp văn hóa của tín ngưỡng thờ Mẫu, một hình thức tín ngưỡng dân gian đặc biệt của người dân Bình Thuận nói riêng và các tỉnh khu vực phía Nam nói chung.

Ngày 08/10/1913 tức năm Duy Tân thứ 7, chùa Bà Đức Sanh được nhà nước phong kiến triều Nguyễn thừa nhận và tặng sắc phong.

Sắc Bình Thuận tỉnh, Hàm Thuận phủ, Đức Thắng xã phụng sự Thai sanh Vân Tiêu, Quỳnh Tiêu, Bích Tiêu tam vị Thánh Mẫu nương nương chi thần, nẫm trứ linh ứng, hướng lai vị hữu dự phong. Tứ kim phi thừa cảnh mệnh, miễn niệm thần hưu, trứ phong vi Dực bảo Trung hưng Linh phù chi thần, chuẩn y cựu phụng sự. Thần kỳ tướng hựu bảo ngã lê dân. Khâm tai!

          Duy Tân thất niên, thập nguyệt sơ bát nhật.

Sắc mệnh chi bảo(ấn)

 Dịch nghĩa:

       Sắc xã Đức Thắng, phủ Hàm Thuận, tỉnh Bình Thuận thờ phụng ba vị Thánh Mẫu nương nương tôn thần là đức Thai sanh Vân Tiêu, Quỳnh Tiêu, Bích Tiêu, giúp nước cứu dân từng nhiều lần hiển hiện linh ứng, trước nay chưa được dự phong. Ta nay vâng theo mệnh sáng của trời, nghĩ nhớ đức tốt của thần, phong là thần Dực bảo Trung hưng Linh phù, chuẩn cho thờ phụng như cũ. Thần thì phải giúp đỡ bảo vệ cho dân đen của ta, kính đấy!

       Ngày 8 tháng 10 năm Duy Tân thứ 7 (1913).

       (Có đóng ấn “Sắc mệnh chi bảo”)

Kiến trúc cảnh quan

Chùa Bà Đức Sanh không chỉ có giá trị về mặt văn hóa tâm linh, mà đây còn là một di tích lịch sử, một công trình kiến trúc nghệ thuật dân gian bề thế, trang nghiêm, được bảo lưu gần như nguyên vẹn những giá trị vốn có ban đầu.

Dưới thời vua Thành Thái, năm Nhâm Dần (năm 1902) chùa xây dựng nhà Võ Ca và 2 cổng phụ. Dưới thời vua Duy Tân, năm Tân Hợi (năm 1911), chùa được trùng tu lớn trở thành một quần thể kiến trúc tôn nghiêm, hoàn chỉnh hơn, được bố trí theo dạng chữ ”tam” bao gồm Chính Môn, Cổng Tam Quan, Tiền Sảnh, Võ Ca, Chính Điện, nhà Nhóm, nhà Khói và Cổng Hậu. Chùa còn có sân rộng, cột cờ cao, có giếng nước và sân vườn với hoa kiểng cây trái xanh tươi tạo cảm quan an tịnh.

Trung tâm nội thất chính điện treo 2 liên đối được làm bằng gỗ quý, khắc chìm chữ Hán và sơn son thếp vàng. Phía trước Chính điện là nhà Võ Ca (nhà Múa Hát), thuở trước vào các kỳ lễ lớn thường tổ chức hát múa diễn xướng các làn điệu dân gian và hát bội, nay đã mai một, thay vào đó là đội múa của các thiếu nữ dâng hoa trong các kỳ lễ tế. Phía sau của Chính điện bài trí 3 khám thờ các bậc Tiền, Hậu hiền và các hương linh nam nữ có nhiều đóng góp công sức cho chùa từ khi tạo lập tới nay với hơn 100 bài vị.

Hiện vật

Chùa Bà Đức Sanh là nơi còn bảo lưu được nhiều di vật cổ có giá trị về điêu khắc nghệ thuật và lịch sử văn hóa. Đáng kể nhất là nghệ thuật điêu khắc, tạo hình trên các hương án, khám thờ, bao lam, thủ quyển bài trí bên trong nội thất cũng như trên các bộ phận trong kết cấu kiến trúc các nóc nhà như kèo, trính, con đội… tạo nên những tác phẩm điêu khắc nghệ thuật dân gian hoàn mỹ. Đến nay, chùa Bà Đức Sanh còn lưu giữ nhiều tư liệu Hán Nôm quý như: hoành phi, câu đối, sắc phong, bảng ghi công đức… đặc biệt là 2 sắc phong dưới đời vua Duy Tân và Khải Định. Ngoài ra, còn phải kể đến những tài liệu chữ Hán được lưu giữ tại chùa được coi là nguồn sử liệu quý để nghiên cứu về lịch sử khai lập vùng đất Phan Thiết, quá trình tạo dựng, trùng tu chùa cũng như sự hình thành và tồn tại của tín ngưỡng thờ Mẫu tại Phan Thiết.

Sự kiện và lễ hội

Hàng năm tại chùa Bà diễn ra 3 lễ chính là lễ tế Xuân diễn ra trong 3 ngày 18,19 và 20 tháng 3 âm lịch (gồm nghi lễ tế Tiền hiền và lễ vía đắc đạo đức bà Thai Sanh). Thứ hai là lễ vía năm bà Ngũ Hành diễn ra vào ngày mùng 8 tháng 6 âm lịch. Thứ ba là lễ tế Thu diễn ra ngày mùng 2, 3 tháng 10 âm lịch. Ngoài ra vào các ngày mùng 1, rằm hàng tháng cửa chùa luôn rộng mở đón người dân vào thắp nhang lễ bái.

Xếp hạng

Chùa Bà Đức Sanh được UBND tỉnh xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh tại Quyết định số 4316/QĐ-UBND ngày 22/12/2005.

Tham khảo

  1. http://baotangbinhthuan.com/index.php/news/Tin-Tuc-Su-Kien/CHU-A-BA-DU-C-SANH-PHAN-THIE-T-187/
  2. https://baobinhthuan.com.vn/chua-ba-uc-sanh-o-phan-thiet-84267.html
  3. https://tuoitre.vn/chua-ba-duc-sanh-o-pho-bien-564208.htm

_____________________

Các ngôn ngữ khác

Tiếng Anh (English)

Ba Duc Sanh Pagoda, also known as Duc Sanh Tu, is an important historical temple in Duc Thang Ward, Phan Thiet City, Binh Thuan Province. The temple has existed since the early 19th century, under the reign of King Thieu Tri in 1844. It is a symbol of the Mother Goddess worship in this region, attracting a large number of people, especially women, to participate in rituals and ceremonies.

Ba Duc Sanh Pagoda is not only a spiritual site but also a place closely associated with the faith and hope of the local people, particularly women desiring childbirth. Built long ago, the temple has undergone many historical stages, from being a simple pavilion to being upgraded and expanded under the reign of Tu Duc in 1853. The pagoda is renowned for its artistic sculptures and valuable documents such as steles, couplets, and royal edicts, serving as an important source for studying the history and culture of Mother Goddess worship.

Tiếng Trung (Chinese)

巴德桑庙,又称德桑寺,是越南平定省芽庄市德胜区的一个重要历史寺庙。这座寺庙始建于19世纪上半叶,1844年由嗣德皇帝建造。它象征着这个地区妈祖信仰,吸引了许多信徒,特别是妇女,前来参与各种宗教仪式和祭拜。

巴德桑庙不仅是一个宗教场所,还是人们信仰和希望的象征,特别是那些渴望生育子女的妇女。这座古老的寺庙经历了多个历史阶段,从最初的简单草庵到1853年嗣德皇帝时期的扩建和升级。该寺庙以其艺术雕刻和珍贵文献如匾额、对联和契约而闻名,是研究妈祖信仰历史和文化的重要资料来源。

Tiếng Pháp (French)

Le temple Ba Duc Sanh, également connu sous le nom de Duc Sanh Tu, est un important temple historique situé dans le quartier Duc Thang de la ville de Phan Thiet, dans la province de Binh Thuan. Le temple existe depuis le début du XIXe siècle, sous le règne du roi Thiệu Trị en 1844. Il est le symbole du culte de la Mau dans cette région, attirant de nombreux fidèles, en particulier des femmes, pour participer aux rituels et aux cérémonies.

Le temple Ba Duc Sanh n’est pas seulement un lieu de spiritualité, mais aussi un endroit étroitement lié à la foi et à l’espoir des habitants, en particulier des femmes désireuses de concevoir des enfants. Construit depuis longtemps, le temple a traversé de nombreuses étapes historiques, passant d’un simple pavillon à une structure agrandie et rénovée sous le règne de Tu Duc en 1853. Il est célèbre pour ses sculptures artistiques et ses documents précieux tels que les stèles, les inscriptions et les sceaux, constituant une source importante pour l’étude de l’histoire et de la culture du culte de la Mau.

1/5 (1 bình chọn)

Hình ảnh

Chia sẻ

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *


Banner App ChỐn ThiÊng 3 (60x90)