Giới thiệu
Chùa Cực Lạc, thường gọi chùa Cao, ở làng Đông Xá, xã Độ Liêu, tổng Độ Liêu, huyện Can Lộc, nay thuộc Thị xã Hồng Lĩnh.
Sách Thiên Lộc phong thổ chí chép: “Phía Nam ngọn Độn (rú Đụn) là mấy ngọn núi có tên chung Cực Lạc, vì ở đó có ngôi chùa tên là chùa Cực Lạc. “Tứ Phổ” và “Tam Lạc” (bốn ngôi chùa có tên “Phổ”, ba ngôi chùa có tên “Lạc”) trên núi Hồng Lĩnh thì đó là một trong “Tam Lạc”.
Cảnh quan
Nhóm núi Cực Lạc này dân địa phương thường gọi là rú Đông (Xá). Chùa dựng trên rú Đông, cùng với Cồn Tháp và chùa Bụt Mọc, là ba điểm tạo thành thế chân kiềng. Cần Tháp là quả núi nhỏ nằm phía Đông, không rõ ngày xưa trên núi có xây tháp hay vì núi đứng giữa bãi đất bằng như ngọn tháp nên gọi thế. Phía Tây có ngọn đồi đá nhô lên như những pho tượng gọi là “Đá Từ Bi”, cũng gọi là “chùa Bụt Mọc”. Giữa chùa Bụt Mọc và Cồn Tháp, trong thung lũng, có con khe bốn mùa nước chảy róc rách. Phong cảnh rất đẹp.
Lịch sử
Chưa có tài liệu nào cho biết chùa Cực Lạc dựng từ bao giờ, nhưng chắc chắn là đã rất lâu đời. Chùa bị cháy, về sau được dựng lại, nhưng chỉ được mấy năm, cả khu rừng trong đó có ngôi chùa bị cháy tan hoang. Trên vùng nền chùa nay còn nhiều gạch ngói cổ, có cả loại gạch hoa văn hình rồng bay, hình đài sen, có loại gạch có mộng hèm sàm cặp…
Phục dựng
Năm Canh Thìn (2000) nhân dân trong xã đã phục dựng lại chùa bằng tranh tre và gạch đá cũ để có chỗ hương khói.
Trên ngọn rú Đụn cũng thuộc địa phận Đông Xá, có những tảng đá lớn dựng đứng sừng sửng. Người ta cũng gọi là “chùa Đụn”. Tương truyền trong hốc đá ngày trước có bàn thờ Phật (?) (Theo tài liệu của ông Bùi Viết Trị)
Tham khảo
- Trích sách “Chùa cổ Hà Tĩnh”, tác giả Thái Kim Đỉnh
