Chùa thôn Trung (Hiển Quang tự – Dương Hà, Gia Lâm)

Chùa thôn Trung (Hiển Quang tự – Dương Hà, Gia Lâm)

Thông tin cơ bản

Tên gọi và vị trí

Chùa thôn Trung có tên là Hiển Quang tự (灦 光 寺), thuộc thôn trung, xã Dương Hà, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội, chùa nằm trong quần thể di tích đình, chùa thôn thượng.

Xã Dương Hà nằm ở bờ bắc sông Đuống, phía đông bắc giáp xã Đình Xuyên, phía đông nam giáp xã Phù Đổng, phía tây nam là sông Đuống, phía tây bắc giáp xã Yên Viên. Cách trung tâm thành phố Hà Nội 13 km.
Để di chuyển đến chùa thôn Trung ngoài việc di chuyển bằng đường thuỷ thì có 4 tuyến giao thông đường bộ lớn như: Quốc lộ QL1A, Đê Đuống, đường Đặng Công Chất, đường Dương Hà hoặc đi xe  bus lân cận: 44 Hà Huy Tập (xe 10a, 10b, 15, 17, 43, 54, 59)
Hiện tại sư trụ trì của chùa là sư thầy Thích Thanh Hải

Lịch sử

Chùa thôn Trung theo dân gian truyền miệng thì chùa có từ thời Lý, chùa được xây dựng trên khu đất cao vốn là phế tích của một ngôi miếu cổ, ngôi chùa được nhà Lý xây dựng và đặt tên là Hiển Quang.
Qua thời gian, ngôi chùa đã xuống cấp và đã  trải qua những lần trùng tu từ các triều đại của Việt Nam, trong chiến tranh chống pháp chùa Hiển Quang đã bị phá huỷ
Vào năm 2001 ngôi chùa đã được vị sư trụ trì cùng nhân dân thôn Trung khởi công xây dựng lại chùa Hiển Quang, trùng tu với diện tích rộng và thêm nhiều các công trình kiến trúc khác. 

Kiến trúc

Chùa thôn trung được xây dựng xung quanh có dân làng sinh sống, chùa chưa có nhà thờ Tổ, các kiến trúc hiện tại gồm: Tam bảo, cổng Tam quan, Lầu Bồ tát, nhà thờ Mẫu, nhà khách, nhà bếp. 
Nằm liền kề chùa Hiển Quang là đình, chung nhau 1 khoảng nền sân, trong khuôn viên chùa được trồng nhiều cây cối tạo bóng mát và linh thiêng cho ngôi chùa.

Cổng Tam quan

Tam quan chùa thôn Trung gồm tam cửa tứ trụ và hai cột trụ biểu ở hai bên, cánh cửa bằng sắt, đơn giản không trang trí, toàn bộ kiến trúc cổng được sơn màu. 
Cửa chính giữa có diện tích rộng và cao nhất, gồm 2 tầng 8 mái,  mái cửa uốn vòm cung, phần tường trên cánh cửa có đắp nổi hình hổ phù, cột hai bên có khắc chữ Hán, phần mái tầng 1 được uốn cong các đầu đao, mái làm hệ thống mái giả dạng ống bằng xi măng. Tầng 2 được khắc chữ Hán “ 行願信”, trên mái đắp mái giả xi măng dạng ống, đầu đao uốn cong hình lá, nóc mái có gắn tượng hai con kìm chầu nguyệt. 
Hai bên là hai cửa phụ nối liền với cửa chính, có diện tích nhỏ hơn và thấp hơn so với cửa chính, cột cũng được khắc chưa Hán, mái đắp giả xi măng, đỉnh nóc cửa phụ mỗi bên gắn một con kìm. Sát cửa phụ là dựng hai cột trụ biểu kiến trúc lồng đèn, trang trí hoạ tiết hoa lá, rồng. 
Ngoài cổng Tam quan, chùa còn có một cổng phụ quay ra hướng khác, cổng phụ có kiến trúc đơn giản với hai cột dựng thành và có tấm biển treo tên chùa Hiển Quang. 

Tam bảo

Qua tam quan là khoảng sân rộng lát gạch, đây là khoảng sân trước tòa Tam bảo, dãy Tam bảo 5 gian nằm đối diện cổng tam quan, phía trước bậc thềm ở gian giữa có đặt lư hương đặt trên đế và hai tấm bia đá hình trụ đứng, có 4 mặt khắc chữ, đây là những di vật cổ được bảo tồn tại chùa. 
Tam bảo có kiến trúc chữ Đinh, nền nhà cao hơn nền sân 5 bậc thềm lên xuống, hai bên đầu bậc thềm có đặt hai cột trụ biểu cấu trúc hình lồng đèn, trang trí hoạ tiết rồng, trên đỉnh trụ gắn 4 chim phượng, bức tường lửng nối giữa cột trụ và phần hiên tam bảo trang trí nổi hình rồng bay. 
Phần hiên nhà rộng 1,5m, gồm 6 cột đá đều được khắc chữ Hán lên thân cột, cửa ra vào làm cửa bức bàn, ở gian giữa đặt tượng Đạt Ma bằng gỗ. 
Bên trong khung mái gỗ kiến trúc giá chiêng, các gian được làm cửa võng sơn thếp vàng, trang trí dày các họa tiết trồng lên nhau. Gian bên phía đầu đốc bên tay trái là gian thờ các tượng: Phật Quan âm, Phật A-di-đà, Đại Thế Chí, 5 tượng trong nhóm Thập Điện Diêm Vương, tượng Địa Tạng.  
Gian bên cạnh gồm có gian thờ Thánh Tăng, tượng Hộ Pháp, gian giữa là gian thờ chính, các tượng đặt trên bệ cao chạy dọc vào Hậu cung, các gian bên đầu đốc bên phải là tượng Hộ Pháp, Đức Thánh Hiền, 5 tượng Thập Điện Diêm Vương. 
Mái tòa Tam bảo lợp ngói mũi hài, trên nóc mái gắn hai com kìm, ở giữa đắp trụ biểu dạng cuốn thư khắc chữ Hán. 

Nhà Mẫu

Nằm phía bên phải tòa Tam bảo là dãy nhà 7 gian, xây kiểu đầu hồi bít đốc, nền nhà cao hơn nền sân 3 bậc, hiên nhà trổ cửa ra vào. 3 gian ở giữa là nơi đặt tượng thờ, các gian còn lại là nơi tiếp khách.  
Bên trong ở 3 gian giữa được xây tường tách biệt với các gian khác, gian này được đặt 3 gian thờ, mỗi gian lại được trang trí dày các hoạ tiết rồng, hoa cúc, cửa võng sơn thếp vàng, trên cửa võng treo các bức hoành phi và treo các câu đối ở cột. 
Trong nhà Mẫu có gian thờ Động Sơn Trang, gian thờ Mẫu, gian thờ Đức Thánh Trần, mái nhà Mẫu lợp ngói mũi hài, trên nóc mái có tấm trụ biểu dạng cuốn thư có khắc chữ Hán.

Lầu Bồ tát (Thuỷ Đình)

Bên cạnh cổng Tam quan có một hồ nước lớn, hình vuông, xung quanh có hàng rào bao quanh. Giữa hồ được xây dựng lầu Bồ tát, 2 tầng 8 mái, đây là kiến trúc đẹp nhất tại chùa Hiển Quang. 
Các chân cột trụ được chôn sâu dưới lòng đất, một nửa chân cột cao hơn so với mặt nước 90cm, thân lầu hình vuông, 4 mặt, toàn bộ lầu được làm bằng gỗ, cửa ra vào bức bàn. Trước cửa lầu có đặt một lư hương lớn và hai cây đèn hai bên. 
Phần mái lầu được lợp ngói mũi hài, 8 đầu đao uốn cong đắp hình lá, thân lầu ở tầng mái thứ 2 ở các mặt có khắc chữ Hán, đỉnh lầu đắp hình búp sen. 
Xung quanh lầu được làm hàng rào nối liền với cầu dẫn vào sân chùa, cầu và hàng rào xung quanh lầu hoàn toàn làm bằng đá, thành cầu trang trí hoạ tiết cầu kì hình hoa sen, cây cầu nối giữa sân chùa vào lầu Bồ tát dài khoảng 4m, hình cong. 

Nhà bếp

Nằm cùng dãy và liền kề với nhà Mẫu là dãy nhà bếp, nhà kho với 6 gian, nền nhà  thấp bằng nền sân, các gian nhỏ và thấp, kiến trúc tổng thể đã cũ, mái lợp tấm lợp xi măng. Trước dãy nhà bếp là khoảng đất trồng cây cối, có đặt một tấm bia cổ cao khoảng 60cm, có đế bia.

Nhà khách

Dãy nhà khách 10 gian xây theo hình chữ L, nằm bên tay phải tòa Tam bảo, đây là dãy gộp chung các phòng ban như: nhà khách, khu vệ sinh, phòng tiếp lễ… 
Nền nhà cao hơn nền sân 3 bậc thềm lên xuống, phần hiên có các cột đỡ, mái lợp ngói đỏ, khung mái gỗ. 

Dãy bia đá

Nằm ở khoảng sân phía trước và quay mặt đối diện với tòa Tam bảo, là dãy bia đá cổ, đây là di vật quý báu có giá trị lịch sử được chùa Hiển Quang bảo tồn. 
Ở hàng đầu tiên là một kệ gạch  hình vuông rộng khoảng 2m, cao 30cm, bên trong có đặt một tấm bia đá mái vòm gồm 2 mặt chữ, nằm trên lưng rùa bằng đá, tổng chiều cao tính cả tượng rùa và bia là khoảng hơn 1m, bên trong bia có ghi chữ Hán “顯光寺碑” dịch “ Hiển Quang tự bi”
Ở hàng đằng sau sát dãy tường gồm 6 bia có kích thước nhỏ, hình dáng trụ 4 mặt và hình mái vòm 2 mặt, mỗi bia có 2 mặt chữ, được đặt trên bệ cao. 

Di vật

Hiện tại chùa Hiển Quang đã bảo tồn được nhiều di vật có giá trị cao, hệ thống tượng chùa giữ được những pho tượng cổ có phong cách của thế kỷ XIX.  
Ngoài ra chùa còn giữ được 10 tấm bia đá có kích thước khác nhau, trong đó có 7 tấm bia được dựng trên kệ đá trước sân Tam bảo, 2 tấm bia hình trụ ở trước bậc thềm tam bảo, 1 tấm bia ở vườn, trong đó có 1 tấm bia có niên hiệu Chính Hòa đời Lê Hy Tông (1671-1675). 
Trong Tam bảo có một quả chuông đồng, được treo trên gác chuông gỗ, quai chuông được tạo hình bằng hình rồng, thân chuông được chạm nổi các hoạ tiết hồi văn hoa lá. 

Xếp hạng

Chùa thôn Trung được đánh giá là ngôi chùa cổ, giữ được nhiều di vật quý giá, vào ngày 11 tháng 5 năm 1993 chùa đã được Bộ Văn hóa – Thông tin ban hành quyết định xếp hạng là di tích kiến trúc – nghệ thuật. 
Với sự quan tâm của Nhà nước và nhân dân, chùa Hiển Quang vẫn đang tiếp tục tu sửa khang trang hơn, là ngôi chùa linh thiêng góp phần quan trọng vào việc xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư và bảo tồn được các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.

Tài liệu tham khảo

  1. Di tích lịch sử văn hóa cách mạng kháng chiến huyện gia lâm
  2. Nguyễn Thế Long & Phạm Mai Hùng, Chùa Hà Nội (Nxb Văn Hóa Thông Tin 2005) -, trang 150. 
5/5 (1 bình chọn)
Chia sẻ

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *


Banner App ChỐn ThiÊng 3 (60x90)