Tên gọi và vị trí địa lý
Chùa Linh Quy thuộc thôn Linh Quy Bắc, xã Kim Sơn, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Từ xưa đến nay ngoài tên gọi là chùa Linh Quy, chùa còn có tên chữ là “Hoa Nghiêm tự”.
Kiến trúc cảnh quan
Chùa Linh Quy nằm trên một khu đất cao ráo, thoáng đãng bên cạnh con đường liên xã, nổi bật với vẻ đẹp hài hòa và gắn kết với môi trường cũng như cảnh quan tự nhiên xung quanh. Dựa vào các yếu tố kiến trúc và di vật còn tồn tại, như hệ thống tượng tròn, có thể suy đoán rằng chùa được xây dựng vào thời kỳ Lê.
Chùa Linh Quy không chỉ được xây dựng từ thời xa xưa mà còn trải qua một lần chuyển địa điểm. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa đã bị hư hại nặng nề do tam quan và gác chuông bị đốt. Do đó, ngôi chùa đã trải qua nhiều đợt trùng tu và tôn tạo để có vẻ ngoài như ngày nay.
Kiến trúc của di tích này bao gồm ba phần chính: tam quan, tiền đường và chùa chính.
Tiền đường, được xây dựng gần đây, có cấu trúc năm gian và hai dĩ, với mái lợp ngói phương Tây và kết cấu dựa trên vì kèo, nền được lát bằng xi măng. Phần chùa chính là bộ phận kiến trúc cũ nguyên thủy của di tích. Nó bao gồm một nếp nhà với ba gian và hai dĩ, xung quanh được bao bọc bởi hành lang với các cột xây hình vuông. Nhìn từ hai bên, mái chùa tạo ấn tượng như có nhiều nếp nhà, nhưng thực tế chỉ có một nếp nhà chạy dọc, còn hai mái ngang chỉ là mái giả được xây dựng theo phong cách “thượng hư, hạ thực”. Để vào chùa chính, ta sẽ qua cánh cửa bức bàn, với cửa chính thấp hơn và hai cửa bên cao hơn.
Ảnh: Chùa Linh Quy – xã Kim Sơn
Nền chùa lát xi măng, kiến trúc kết cấu kiểu “vì chồng rường giá chiêng”. Các cột gỗ đỡ bộ vì có đường kính khoảng 30cm. Giữa chùa chính có xây bệ để đặt tượng phật, hai bên có xây các bệ khác nhỏ hơn.
Hiện vật
Giá trị nghệ thuật của các bức tượng tròn tại chùa Linh Quy là một trong những điểm nhấn nổi bật, bên cạnh giá trị kiến trúc của nơi này. Bộ Tam thế bao gồm ba bức tượng được đặt trên một bệ xây cao, gần chạm tới mái. Mỗi tượng có kích thước không quá lớn, cao khoảng 80cm từ đế tới đỉnh. Các tượng đều ngồi trên đài hoa sen, tóc được tạo hình như những chiếc ốc, mặc sa bào, và tay chắp ấn trên đùi. Điểm nổi bật là nét mặt của ba bức tượng rất gần gũi và sinh động, với ánh mắt hướng xuống, mũi thẳng, miệng mím chặt và tai dài rủ xuống.
Bức tượng A Di Đà là bức tượng lớn nhất tại ngôi chùa này. Bức tượng này được chế tác với dáng vẻ ngồi thiền định trên một đài sen, tay chắp ấn nằm trên đùi. Tượng mặc áo sa bào, với nếp áo uốn lượn mềm mại trước ngực, phần trên áo có khắc hình chữ vạn. Tóc của tượng được tạo hình theo kiểu bụt ốc, tai rủ dài, cổ cao ba ngấn. Ánh mắt của tượng hướng xuống, biểu hiện trên khuôn mặt đôn hậu và bình yên. Đài sen mà tượng ngồi trên có ba lớp cánh dày, trang trí bằng hoa văn tinh xảo. Sự chạm khắc công phu và cầu kỳ trên đài sen làm tôn vinh vẻ đẹp của bức tượng ngồi phía trên.
Bức tượng Quan Âm nhiều tay được đặt bên phải của bức tượng A Di Đà, mang vẻ đẹp và phong cách tương tự như các tượng Quan Âm khác ở nhiều chùa. Tượng được chế tác từ gỗ mít và phủ lớp sơn son thếp vàng. Tượng Quan Âm này ngồi thiền định trên đài sen, với các hàng tay phân bố đều ra hai bên, mỗi tay giữ một tư thế khác nhau, tạo nên một hình ảnh sống động. Đôi tay chính của tượng được chắp trước ngực, ngón tay chạm nhẹ vào cằm. Các đôi tay khác uốn lượn ở những tư thế độc đáo, mỗi tư thế biểu hiện một quyền năng khác nhau của phật pháp. Đài sen nơi tượng ngồi có ba lớp cánh, với cánh dưới to và phía trên nhỏ hơn, phần trên cùng của cánh được để trơn, không có hoa văn chạm trổ.
Bức tượng Ngọc Hoàng được đặt bên trái tượng A Di Đà, ngồi trên một ngai gỗ. Tượng này đội một chiếc mũ bình thiên, có dải kim tòng trang trí. Hai tay của tượng được nâng cao và chắp vào nhau trước ngực, chân đi hài, và mặc áo bào truyền thống.
Bộ tượng Toà Cửu Long và Thích Ca Mâu Ni sơ sinh là một trong những tác phẩm nghệ thuật đẹp và có giá trị ở chùa. Tượng có kích thước vừa phải, Toà Cửu Long được chạm khắc tỉ mỉ từng chi tiết, xung quanh là hình ảnh chín con rồng trong nhiều tư thế uốn lượn khác nhau. Các pho tượng Phật được thể hiện ở tư thế đứng và ngồi trên đài sen, lẫn vào trong đám mây. Ở trung tâm là tượng Thích Ca Mâu Ni sơ sinh, với tay trái chỉ lên trời và tay phải chỉ xuống đất.
Ngoài những tượng trên, chùa Linh Quy còn sở hữu các hiện vật khác như tượng Văn Thù sư lợi cưỡi voi trắng, tượng Quan Âm Thị Kính, tượng Thổ Địa. Đáng chú ý, có một bức tượng Hậu được tạc từ đá xám, thể hiện hình ảnh một nam nhân.
Bên cạnh việc lưu giữ được nhiều pho tượng có kích cỡ và chất liệu khác nhau, chùa Linh Quy còn có di vật khác như hoành phi, câu đối, cửa võng, bát hương, lộc bình.. .cùng các đồ thờ tự phục vụ cho việc lễ phật.
Chùa Linh Quy đóng vai trò là trung tâm tín ngưỡng quan trọng cho cư dân địa phương. Không chỉ giữ gìn những truyền thống tốt đẹp và lâu đời của tín ngưỡng Phật giáo, chùa còn là nơi hướng dẫn mọi người theo đuổi sự chân thật, thiện lành và cái đẹp trong cuộc sống hiện tại cũng như tương lai.
Xếp hạng
Vào năm 1996, Bộ Văn hóa Thông tin đã chính thức công nhận và xếp hạng chùa Linh Quy là di tích Nghệ thuật quốc gia.
Tham khảo
- Ủy ban nhân dân huyện Gia Lâm (2010), Di tích lịch sử văn hóa cách mạng kháng chiến huyện Gia Lâm, tài liệu lưu hành nội bộ.
