Tên gọi
Chùa Trường Thọ còn gọi là Hiệp Trường Thọ hay chùa Cát, tọa lạc tại Xóm Rượu, thôn Mỹ Hiệp, nay là tổ dân phố 10, phường Ninh Hiệp, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa.
Hình thành
Chùa do Tổ Phật Kế Hoằng Kim khai sơn vào thời Vua Cảnh Hưng (1740-1786).
Long vị Tổ trên bàn thở Tổ khai sơn cho ta biết, Tổ gốc ở chùa Vạn Thiện, Diên Khánh. Sau khi thọ pháp với tổ Thiệt Vinh là một vị cao tăng thời bấy giờ ở phủ Diên Khánh, Ngài Hoằng Kim xin thầy vân du hành đạo khắp nơi trong vùng. Ðến phủ Bình Khang (tức Ninh Hòa ngày nay) Ngài đứng bên bờ sông Dinh cắm tích trượng bên hữu ngạn đầy cát trắng, lập ra thảo am tu thân và hành đạo. Ðó chính là ngôi chùa Trường Thọ đầu tiên được sáng lập, vì thế mà người dân quen gọi chùa với cái tên thân thiện chùa Cát.
Chùa còn có tên là Hiệp Trường Thọ, vì hợp 3 chùa lại thành một. Trên 220 năm về trước, ngay tại khu chợ Mới, thuộc quần thể chợ Dinh, Ninh Hòa ngày nay, có vị Hoà thượng đến lập ngôi chùa. Sau đó, Hòa Thượng viên tịch, rồi chùa bị sập đổ, Phật tử đem Phật tượng, pháp bảo của chùa này nhập chung thờ tại chùa Trường Thọ.
Chùa hiện có nhiều di vật cổ như: Đại hồng chung, pho tượng Hộ pháp, bảng hiệu chùa bằng chữ Hán chạm, khắc trên gỗ, một tấm bia gỗ khắc chữ Hán, một cây xiên bằng gỗ có khắc hàng chữ: “Tự Đức Nhâm Ngọ niên đồng trùng tạo” tức là niên hiệu Tự Đúc, năm Nhâm Ngọ (1882) trùng tu chùa.
Căn cứ những dòng chữ khắc trên Đại hồng chung cổ tại chùa đã cung cấp cho chúng ta: “Đinh Mão niên trọng hạ nguyệt cốc nhật. Bình Hòa phủ, Tân Định huyện, Trung tổng, Toàn Thạnh xã, Trường Thọ tự, Trú trì Tăng pháp danh Phật Kế thượng Hoằng hạ Kim, trai chứng thiền đạo hiệp thập phương thiện nhân tín cúng chú tạo hồng chung”. Nghĩa là: Năm Đinh Mão (1807), tháng năm, mùa hạ, ngày tốt. Tại chùa Trường Thọ, xã Toàn Thạnh, tổng Trung, huyện Tân Định, phủ Bình Hòa, vị Tăng Trú trì pháp danh Phật Kế tự Hoằng Kim, lập trai đàng cầu nguyện cùng thập phương thiện tín cúng dường đúc Đại hồng chung. Như vậy, Tổ Khai sơn chùa Trường Thọ chính là vị Trú trì đúc Đại hồng chung.
Đặc biệt, chùa có thờ pho tượng Hộ pháp được tạc bằng đá, cao 1m 80 mặc áo giáp giống như một võ tướng. Tượng được an vị tại chùa từ năm nào không ai biết rõ. Theo truyền thuyết, tượng được tìm thấy ở vùng Lệ Cam, bị chôn vùi dưới cát. Nghe tin ngài ở đsó, nhiều xã cử người đến thỉnh nhưng không xã nào thỉnh được. Sau cùng, xã Toàn Thạnh (sau này là Mỹ Hiệp) với một số ít người thành tâm cầu nguyện, lại được ngài hộ Pháp cho phép thỉnh về chùa Trường Thọ thờ.
Trùng tu
Chùa Trường Thọ đã được trùng tu nhiều lần.
– Trùng tu năm 1882: thời Tự Đức, các dấu tích còn lại như sau: Một bảng tên chùa bằng chữ Hán khắc trên gỗ, Một tấm bia gỗ có khắc chữ Hán, Một cây xiên bằng gỗ có khắc dòng chữ: “Tự Đức Nhâm Ngọ niên (1882), bổn xã đồng trùng tạo”
– Trùng tu năm 1944: Đây là thành tựu của phong trào chấn hưng Phật giáo huyện Ninh Hòa do Hòa thượng Thích Quảng Đức chứng minh.
– Trùng tu năm 1992: Do Đại đức Thích Chơn Thiện khởi xướng. Đại đức Thích Chơn Thiện Trú trì chùa trong những năm 1983-1988. Đầu năm 1988 Đại đức được phép xuất cảnh. Giữa năm 1991, Đại đức gởi tiền về cho Ban Hộ tự trùng tu theo dự án: Sửa lại mái chánh điện và làm mới tiền đường.
Tuy đã được trùng tu nhiều lần song do điều kiện kinh tế trước đây nên xây dựng chưa đáp ứng với nhu cầu phật sự, vì thế sáng ngày 07/3/2010 Hòa thượng trụ trì Thích Ngộ Trí đã tổ chức lễ đặt đá khởi công đại trùng tu chùa Trường Thọ. Sau gần hai năm xây dựng công tác đại trùng tu chùa Trường Thọ đã hoàn thành viên mãn gồm cồng tam quan, chánh điện, nhà Tổ, đài Quan Âm, đài Hộ Pháp, nhà Tăng, nhà khách, nhà trù, lớp học tình thương…
Giá trị
Chùa Trường Thọ – ngôi Già lam thanh cảnh, phạm vũ huy hoàng, trang nghiêm tú lệ, xứng tầm vói ngôi chùa cổ trên hai trăm năm mươi năm, không chỉ là nơi phật tử lễ bái và tu học mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa tâm linh của người dân thị xã Ninh Hòa.
Tham khảo
- https://phatgiao.org.vn/tham-chua-truong-tho–ngoi-chua-co-ben-bo-song-dinh-d17033.html
- http://phatgiaonamdinh.vn/van-hoa/chua-viet-nam
- https://www.daophatngaynay.com/vn/phatgiao-vn
