Tên gọi
Đình Xuân Canh còn có tên gọi khác là đình Thượng Lão.
Lược sử
Trước 1945, làng có chưa đến 1000 người, chia thành 4 thôn với 4 đình riêng. Thôn Văn Bình thờ Triệu Đà. Thôn Thượng Lão thờ thần núi Cao Sơn. Thôn Xuân Đình thờ ngài Cửa Ngọ (không rõ lai lịch).
Thôn Vân Hoạch thờ ngài Hoàng Lãng Khanh, hiệu Văn Lương, người Đường Lâm, sau làm Chỉ huy sứ, Tả tướng quân của vua Hùng Tuấn Vương. Năm 1481 Xuân Canh có ông Nguyễn Minh Thông đỗ Tiến sĩ khoa Tân Sửu đời vua Lê Thánh Tông, làm quan đến Thừa chính sứ.
Năm 1733 lại có ông Trương Nguyễn Điều (1685-?) đỗ khoa Sĩ vọng rồi mới đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân khoa Quý Sửu đời vua Lê Thuần Tông, làm đến Đề hình Giám sát Ngự sử; sau gia đình rời đến thôn Hàn Lạc (nay thuộc xã Phú Thị, huyện Gia Lâm). Thời Nguyễn, làng có ba người đỗ Cử nhân là Vũ Huy Lân (năm 1864), Nguyễn Huy Điền (1870) và Nguyễn Chính (1886).
Đình thờ Cao Sơn đại vương, hiệu Văn Trường, có công đánh giặc giúp dân, mở lớp dạy chữ cho con em địa phương. Cao Sơn và Quý Minh đại vương cùng anh họ là thần núi Tản Viên làm thành Tản Viên tam thánh, ba nhân vật quan trọng trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Phối thờ còn có Linh Lang đại vương. Di tích được xây dựng từ lâu đời, nhưng trải qua những bước thăng trầm của lịch sử hiện nay không có tư liệu chính xác nào về năm khởi dựng ngôi đình. Trong những đạo sắc phong còn lưu giữ được có bản ghi niên đại sớm là Cảnh Hưng 4 (Quý Hợi, 1743), những hiện vật khác mang phong cách thế kỷ XVIII, do đó có thể nhận định di tích được ra đời từ trước năm 1743.
Chính quyền Pháp rồi đến Nhật đã từng cho quân đến đóng tại đây trong một pháo đài, có nhiệm vụ bảo vệ Hà Nội cùng với pháo đài Láng. Sau tháng 8-1945, Quân đội Nhân dân Việt Nam tiếp nhận pháo đài này và đêm 19-12-1946 đã cùng với pháo đài Làng bắn những quả đạn đầu tiên vào quân Pháp, mở màn cuộc kháng chiến toàn quốc.
Kiến trúc
Các hạng mục cấu thành nên đình Xuân Canh gồm có: tam quan, sân đình, hai dãy tả, hữu mạc và đại đình. Tam quan xây theo kiểu nghi môn với 4 trụ biểu trang trí hoa văn, thân ghi câu đối, hai bên cửa chính có mảng tường đắp tượng hộ pháp cầm binh khí. Đình nhìn về phía nam qua sân và tam quan. Hai dãy nhà tả, hữu mạc có kiến trúc đơn giản kiểu tường hồi bít đốc gồm 3 gian 2 dĩ, kết cấu theo lối chồng rường, bào trơn, kẻ soi.
Toà đại đình được khởi công tôn tạo vào ngày 15-12-2017, với diện tích 270m2, gồm 3 gian, 2 chái và 2 dĩ, 4 góc uốn đao tạo mái trước hình lòng thuyền. Bộ khung kết cấu gồm 6 bộ vì gỗ lim, mỗi bộ vì gồm 6 hàng chân.
Trong đại đình, gian giữa là nơi tế lễ, các gian bên được tôn nền cao làm nơi hội họp việc làng. Bộ vì làm theo kiểu “thượng giá chiêng, hạ kẻ chuyền”. Mỗi bộ vì kèo có kết cấu mặt bằng theo lối 6 hàng chân. Cấu trúc của các vì kèo là những bộ phận trụ chống chủ yếu, nối bằng những xà dọc phía dưới và những đường hoành phía trên, để tạo thành một khung cột vững chắc đỡ toàn bộ lực đè của mái nhà..
Trang trí kiến trúc và điêu khắc tại đình cho thấy nghệ thuật được thể hiện phong phú về đề tài, đa dạng về nội dung và hầu hết đều mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVII – XIX.
Di sản
Tất cả di vật được tạo tác thuộc nhiều chủng loại với nhiều chất liệu khác nhau. Có một số cổ vật hiếm quý tiêu biểu như: các sắc phong ghi niên đại Cảnh Hưng 4 (năm 1743), Tự Đức 10 (năm 1857) và 33 (năm 1880), Khải Định 3 (năm 1917); 02 pho tượng phỗng đá từ thế kỷ XVIII; 01 khám thờ từ thế kỷ XIX. Ngoài ra còn nhiều đồ tế tự khác như lọ hoa, đèn cầy, bát hương, v.v..
Sự kiện – Lễ hội
Ngày 13-4-2000 đình Xuân Canh đã được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử – kiến trúc – nghệ thuật quốc gia.
Sáng 12/4/2019 (tức ngày 8/3 năm Kỷ Hợi), thôn Xuân Canh tổ chức Lễ hội truyền thống năm 2019 và Khánh thành Đình Làng Xuân Canh.
__________________________
Các ngôn ngữ khác
Tiếng Anh (English)
Dinh Xuan Canh, also known as Thượng Lão Communal House, is one of the national historical, architectural, and artistic relics. Before 1945, the village had fewer than 1,000 people, divided into 4 hamlets, each with its own communal house. Among them, Thượng Lão Communal House, worshiping the deity of Cao Son Mountain, stands out as a notable landmark. This communal house has witnessed many significant events in history, such as a battle that helped protect the villagers and the establishment of a local school to teach children.
The architecture of Dinh Xuan Canh is constructed with various components such as three entrances, a courtyard, two rows of auxiliary houses, and the main communal house. This structure reflects richness and diversity in art, often showcasing artistic styles from the 17th to the 19th centuries. Particularly, the entire construction of the communal house commenced on December 15, 2017, and was completed with a sturdy and sophisticated design covering an area of 270 square meters.
In addition to being a national relic, Dinh Xuan Canh also serves as a venue for organizing annual traditional events and festivals, such as the 2019 Traditional Festival and the Inauguration Ceremony of Lang Xuan Canh Communal House on April 12, 2019.
Tiếng Trung (Chinese)
從紹上老堂，又稱為上老宮，是國家歷史、建築和藝術遺產之一。1945年以前，這個村莊只有不到1000人，分為4個村莊，每個村莊都有一個獨立的堂。其中，供奉高山神靈的上老宮是其中一個值得注意的地方。這個堂也是歷史上許多重要事件的地方，如一場戰役幫助保護村民和為當地兒童開設課程。
從紹上老堂的建築包括三門、堂前廣場、兩排側廂房、後閣和大殿等許多部分。這種結構展示了豐富多樣的藝術風格，通常帶有17至19世紀的藝術風格。特別是，整個堂的建設始於2017年12月15日，於2019年4月12日竣工，佔地270平方米，結構堅固而精緻。
除了是國家遺產外，從紹上老堂還是每年舉辦傳統活動和節日的場所，例如2019年的傳統節日和2019年4月12日的從紹上老堂落成典禮。
Tiếng Pháp (French)
Dinh Xuan Canh, également connu sous le nom de Maison Communale Thượng Lão, est l’un des reliques historiques, architecturales et artistiques nationales. Avant 1945, le village comptait moins de 1000 habitants, divisés en 4 hameaux, chacun avec sa propre maison communale. Parmi eux, la Maison Communale Thượng Lão, qui rend hommage à la divinité de la montagne Cao Son, se distingue comme un lieu remarquable. Cette maison communale a été le témoin de nombreux événements significatifs de l’histoire, tels qu’une bataille ayant contribué à protéger les villageois et l’établissement d’une école locale pour enseigner aux enfants.
L’architecture de Dinh Xuan Canh est construite avec divers éléments tels que trois entrées, une cour, deux rangées de maisons auxiliaires et la maison communale principale. Cette structure reflète la richesse et la diversité de l’art, présentant souvent des styles artistiques du XVIIe au XIXe siècle. En particulier, toute la construction de la maison communale a commencé le 15 décembre 2017 et a été achevée avec un design robuste et sophistiqué couvrant une superficie de 270 mètres carrés.
En plus d’être une relique nationale, Dinh Xuan Canh sert également de lieu pour l’organisation d’événements et de festivals traditionnels annuels, tels que le Festival Traditionnel de 2019 et la Cérémonie d’Inauguration de la Maison Communale de Lang Xuan Canh le 12 avril 2019.
