Cuốn sách “Thuần phong mỹ tục Việt Nam” của Sơn Nam tập trung vào việc khắc họa và phân tích những nét đẹp và giá trị truyền thống của văn hóa Việt Nam qua các phong tục, nghi lễ và tập quán cổ truyền. Sơn Nam đã rất khéo léo trong việc trình bày những giá trị này thông qua các lễ nghi và phong tục truyền thống, từ đó giúp người đọc hiểu rõ hơn về văn hóa và lịch sử của dân tộc Việt Nam.
Cuốn sách mở đầu bằng việc giải thích khái niệm “thuần phong mỹ tục” – một thuật ngữ dùng để chỉ những nét đẹp trong cách sống và ứng xử của con người, bao gồm cả cách đối nhân xử thế trong gia đình và xã hội. Sơn Nam cho rằng việc duy trì và bảo tồn những thuần phong mỹ tục này là rất quan trọng để giữ gìn bản sắc dân tộc và giáo dục thế hệ trẻ về các giá trị truyền thống.
Một trong những phần quan trọng của cuốn sách là các nghi lễ liên quan đến đời sống cá nhân và cộng đồng. Sơn Nam đi sâu vào việc mô tả các lễ nghi như lễ cưới hỏi, lễ tang, lễ giỗ, và các nghi thức tế lễ ở đình làng. Ông giải thích tường tận về từng bước thực hiện của các nghi lễ này, từ cách chuẩn bị, tiến hành đến ý nghĩa tâm linh và xã hội của chúng. Những mô tả chi tiết này giúp người đọc không chỉ hiểu rõ về các nghi lễ mà còn cảm nhận được sự trang trọng và linh thiêng của chúng.
Bên cạnh đó, cuốn sách cũng đề cập đến các lễ hội truyền thống – những sự kiện quan trọng trong đời sống cộng đồng, nơi mà mọi người tụ họp, vui chơi và thể hiện lòng kính trọng đối với tổ tiên và thần linh. Sơn Nam nhấn mạnh rằng các lễ hội không chỉ là dịp để giải trí mà còn là cơ hội để giáo dục và củng cố các giá trị văn hóa. Ông đưa ra nhiều ví dụ về các lễ hội đặc trưng của từng vùng miền, từ lễ hội chùa Hương ở miền Bắc đến lễ hội Nghinh Ông ở miền Nam, qua đó cho thấy sự đa dạng và phong phú của văn hóa Việt Nam.
Một điểm nhấn quan trọng khác trong cuốn sách là phần phụ lục, nơi Sơn Nam bổ sung thêm những thông tin chi tiết về các phong tục, từ cách chào hỏi (xá và lạy) đến các món ăn truyền thống trong các dịp lễ. Những thông tin này không chỉ giúp người đọc hiểu rõ hơn về phong tục mà còn cảm nhận được sự tỉ mỉ và công phu trong từng chi tiết của đời sống văn hóa Việt.
Cuốn sách “Thuần phong mỹ tục Việt Nam” không chỉ là một tài liệu giá trị về mặt học thuật mà còn là một cẩm nang hữu ích cho những ai muốn tìm hiểu và gìn giữ văn hóa truyền thống của dân tộc. Sơn Nam đã thành công trong việc truyền tải những giá trị cốt lõi của văn hóa Việt Nam một cách sinh động và hấp dẫn, góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong bối cảnh hiện đại.
