Kỉ niệm bi – bia chùa Đào Xuyên, xã Đa Tốn, huyện Gia Lâm, Tp Hà Nội
Niên đại: Ngày thượng tuần tháng Giêng năm Bảo Đại thứ 17 (1942).
Người soạn: Tú tài Hàn lâm viện Nguyễn Diễn.
Hoa văn: Rồng chầu nhật nguyệt
Kích thước: 155 x 90cm
Vị trí: Nhà Bia (trước Nhà Tổ)
Mặt A
蓋聞 佛至覺也，神至靈也。若乃創起善基，研求妙理，留心廣大而傳勸世之真，經用 意星玄而授警人之定法。接出曇花，造成福菓，敬從道設覺與靈通，凡所以引進諸後人,堂堂然為一山門之祖，以是之佛與神無間然矣。我祖師發跡原姓陳，諱國講，字普聞。貴貫天長之即墨，陳朝宗室之苗裔也。 陳世歷朝諸帝，往往有於中年遜位，而出家者。祖師亦於此，得其宗旨，十八歲化緣，始自龍城之靈光寺，繼至嘉林之桃川聖恩寺而住持焉。開場說法五十餘年間，常發菩提心，為社民建亭，築橋，修寺，開創伽藍，功德於民[甚?] 大矣。享壽八十歲而終。 第二祖師姓黃，諱正，字通命，貴貫青池之萬福。開場接眾，三十餘年亦常重修三寶上殿，重裝佛像，重造祖堂。自此以來，巍峩棟宇，金碧輝煌。至今百有餘年矣。享壽六旬而終。念不有以誌之其何以示來者。大學曰『盛德至善，民之不能忘也』，其斯之謂乎？ [遂?]用刊于石，使後人之一心向道者，猶得見聞。 祖師之影響，起不[韙?] 歟！ 頌曰： 南無兩法祖師 樂善本心誠 無量功與德 留俾渡民生 德由義江水 功對古碑城 後人當紀念 諸佛其証明 秀才幹林院，供奉東岸，錦江，[精齊？] 阮演謹撰。 保大拾柒年孟春月，上浣日，桃川社，叶山門同紀念。
Phiên âm
Kỷ niệm bi Cái văn Phật chí giác dã, thần chí linh dã. Nhược nãi sáng khởi thiện cơ, nghiên cầu diệu lý, lưu tâm quảng đại nhi truyền khuyến thế chi chân kinh; dụng ý [chỉ?] huyền nhi thụ cảnh nhân chi định pháp. Tiếp xuất đàm hoa, tạo thành phúc quả, kính tòng đạo thiết giác dữ linh thông, phàm sở dĩ dẫn tiến chư hậu nhân đường đường nhiên. Vi nhất sơn môn chi tổ, dĩ thị chi Phật dữ Thần vô gián nhiên hỹ. Ngã tổ sư phát tích nguyên tính Trần, húy Quốc Giảng, tự Phổ Văn. Quý quán Thiên Trường chi Tức Mặc, Trần triều tông thất chi miêu duệ dã. Trần thế lịch triều chư đế, vãng vãng hữu ư trung niên tốn vị, nhi xuất gia giả. Tổ sư diệc ư thử, đắc kỳ tồng chỉ, thập bát tuế hóa duyên, thủy tự Long thành chi Linh Quang tự, kế chí Gia Lâm chi Đào Xuyên Thánh Ân tự nhi trụ trì yên. Khai trường thuyết pháp ngũ thập dư niên gian, thường phát Bồ đề tâm, vi xã dân kiến đình, trúc kiều, tu tự, khai sáng già lam, công đức ư dân [thậm?] đại hỹ. Hưởng thọ bát thập tuế nhi chung. Đệ nhị tổ sư tính Hoàng, húy Chính, tự Thông Mệnh, quý quán Thanh Trì chi Vạn Phúc. Khai trường tiếp chúng, tam thập dư niên diệc thường trùng tu tam bảo thượng điện, trùng trang Phật tượng, trùng tạo tổ đường. Tự thử dĩ lai, nguy nga đống vũ, kim bích huy hoàng. Chí kim bách hữu dư niên hỹ. Hưởng thọ lục tuần nhi chung. Niệm bất hữu dĩ chí chi kỳ hà dĩ thị lai giả. Đại Học viết “thịnh đức chí thiện, dân chi bất năng vong dã”, kỳ tư chi vị hồ? [toại?] dụng san vu thạch, sử hậu nhân chi nhất tâm hướng đạo giả, do đắc kiến văn. Tổ sư chi ảnh hưởng, khởi bất [vĩ?] dư! Tụng viết: nam mô lưỡng pháp tổ sư lạc thiện bản tâm thành vô lượng công dữ đức lưu tỷ độ dân sinh đức do nghĩa giang thủy công đối cổ bi thành hậu nhân đương kỷ niệm chư phật kỳ chứng minh Tú tài Hàn lâm viện, cung phụng Đông Ngàn, Cẩm Giang, [Tinh Trai?] Nguyễn Diễn cẩn soạn. Bảo Đại thập thất niên mạnh Xuân nguyệt, thượng cán nhật, Đào Xuyên xã, hiệp sơn môn đồng kỷ niệm. Dịch nghĩa Đại khái nghe rằng: Phật là bậc giác ngộ đến chỗ tột cùng rốt ráo, Thần là bậc rất mực linh thiêng ấy vậy. Như việc dùng chân kinh mà lưu truyền khuyến khích cõi đời, đặt tâm ở chỗ rộng lớn, truy cầu chân lý huyền diệu, sáng lập mở nền móng thiện lành; dùng ý chỉ sâu mầu mà trao truyền chính pháp cảnh tỉnh nhân sinh. Tiếp nối Đàm hoa tạo , thành quả phúc, kính theo đạo thuyết giảng đạo giác ngộ, cùng với sự thần thông linh tính, hết thảy đều là dẫn dắt khuyến tiến hậu nhân. Đường đường là tổ khai sáng của một sơn môn. Chính vì vậy mà thấy Phật và Thần đương nhiền chẳng có điều gì có thể can dự vào ấy vậy. Tổ sư ta phát tích vốn có họ Trần, húy là Quốc Giảng, tự Phổ Văn, ngài quê ở Tức Mặc, Thiên Trường, là con cháu dòng tông thất nhà Trần vậy. Các đế vương đời nhà Trần, thi thoảng lại có vị khi còn tuổi trung niên đã nhường ngôi mà xuất gia. Tổ sư cũng trong điều kiện này mà được tông chỉ, 18 tuổi xuất gia , khởi đầu từ chùa Linh Quang đất Hà thành, tiếp đó đến trụ trì chùa Thánh Ân xã Đào Xuyên thuộc Gia Lâm. Mở trường giảng pháp hơn năm mươi năm, trong khoảng gian này thường phát tâm Bồ đề, vì xã dân mà dựng đình, xây cầu, tu sửa và khai sáng chùa, công đức ấy đối với dân thực là to lớn vậy. Ngài hưởng thọ tám mươi tuổi thì hóa. Tổ sư đời thứ hai, có họ Hoàng, húy Chính, tự Thông Mệnh, ngài quê ở Vạn Phúc Thanh Trì, mở trường tiếp chúng hơn ba mươi năm, cũng thường trùng tu Tam bảo thượng điện, trang hoàng tượng Phật, trùng tạo tổ đình. Từ đó về sau, cảnh chùa nguy nga tráng lệ, vàng biếc huy hoàng. Đến nay đã hơn trăm năm. Ngài tại thế sáu mươi năm rồi hóa. Suy niệm mà chẳng có gì ghi nhớ việc ấy, thì lấy gì để làm răn dạy cho đời hậu lai. Sách Đại Học có viết “ thịnh đức chí thiện, dân chi bất năng vong dã ”, ấy có lẽ chính là nói về ý nghĩa này chăng! Bèn khắc vào đá, để khiến cho người đời sau một lòng hướng đạo, còn được thấy biết vậy. Sự ảnh hưởng của tổ, há chẳng phải là hợp đạo đó sao! Tụng rằng: Nam mô lưỡng pháp tổ Lạc thiện vốn tâm thành Vô lượng công cùng đức Giữ khiến độ dân sinh Đức còn nghĩa giang thủy Công đối Cổ bi thành Người sau nên ghi nhớ Chư Phật đồng chứng minh. Tú tài, Hàn lâm viện, kính vâng [Tinh Trai?] Cẩm Giang Đông Ngàn, Nguyễn Diễn kính cẩn soạn. Ngày thượng tuần tháng giêng năm thứ 17 niên hiệu Bảo Đại, xã Đào Xuyên và sơn môn cùng kỷ niệm.
Mặt B
紀念碑 蓋聞，太上有立德，其次有立功，次立言。故大會設無遮深於道者，見性成佛，而真修… 密帝，入其教者，主善為師，其於立德，立功，立言。蓋幾幾乎兼而有之矣。我山門由自二法祖，心本清修性存慈善，不忍人生之苦難，深悲世劫之沉淪，開場說法，傳道引人，多歷年所矣。其後山門中僧尼二部，各寺住持，雖有分派而同出一源。遂為之起立一山門會設立會員以時會合廣播流傳使無忘前人之功德，是其皆有功於山門者，則凡過故者皆當有以紀念之。使後之人百年崇拜，四節供養，堂院莊嚴香花敬禮。凡二部僧尼諸會員之過故者，亦得憑仗佛祖之靈而歆此清潔。起不善哉！ 茲仝山門二部買得私田四高二尺，寄在桃川寺交本寺住持僧管認耕作摘取花利，遞年至十二月初八日修設齊儀。先獻祖師，次紀念諸位會員過故皆得配享。 其田一所二高二尺數一定243。 一所二高數一定63。 保大拾柒年孟春月，上浣日，桃川山門二部各支派同紀念。 秀才翰林院供奉東岸 錦江釋齊阮演謹撰。
Phiên âm
Kỉ niệm bi
Cái văn, thái thượng hữu lập đức, kì thứ hữu lập công, thứ lập ngôn. Cố đại hội thiết vô già thâm ư đạo giả, kiến tính thành phật, nhi chân tu ? mật đế, nhập kì giáo giả, chủ thiện vi sư, kì ư lập đức, lập công, lập ngôn. Cái cơ cơ hồ kiêm nhi hữu chi hỹ. Ngã sơn môn do tự nhị pháp tổ, tâm bản thanh tu tính tồn từ thiện, bất nhẫn nhân sinh chi khổ nạn, thâm bi thế kiếp chi trầm luân, khai trường thuyết pháp, truyền đạo dẫn nhân, đa lịch niên sở hỹ. Kỳ hậu sơn môn trung tăng ni nhị bộ, các tự trụ trì, tuy hữu phân phái nhi đồng xuất nhất nguyên. Toại vi chi khởi lập nhất sơn môn hội thiết lập hội viên dĩ thời hội hợp quảng bá lưu truyền sử vô vong tiền nhân chi công đức, thị kỳ giai hữu công ư sơn môn giả, tắc phàm quá cố giả giai đương hữu dĩ kỉ niệm chi. Sử hậu chi nhân bách niên sùng bái, tứ tiết cúng dưỡng, đường viện trang nghiêm hương hoa kính lễ. Phàm nhị bộ tăng ni chư hội viên chi quá cố giả, diệc đắc bằng trượng phật tổ chi linh nhi hâm thử thanh khiết. Khởi bất thiện tai! Tư đồng sơn môn nhị bộ mãi đắc tư điền tứ cao nhị xích, kí tại Đào Xuyên tự giao bản tự trụ trì tăng quản nhận canh tác trích thủ hoa lợi, đệ niên trí thập nhị nguyệt sơ bát nhật tu thiết trai nghi. Tiên hiến tổ sư, thứ kỉ niệm chư vị hội viên quá cố giai đắc phối hưởng. Kì điền nhất sở nhị cao nhị xích số nhất định 243. Nhất sở nhị cao số nhất định 63. Bảo Đại thập thất niên mạnh Xuân nguyệt, thượng cán nhật, Đào Xuyên sơn môn nhị bộ các chi phái đồng kỉ niệm. Tú tài Hàn lâm viện cung phụng Đông Ngàn Cẩm Giang Thích Trai Nguyễn Diễn cẩn soạn.
Dịch nghĩa
Bia kỷ niệm
Đại khái nghe rằng: Tối thượng là lập đức, thứ đến là lập công, thứ nữa là lập ngôn. Bởi vậy đại hội thuyết vô già, sâu mầu trong đạo là kiến tính thành Phật, mà thực tu … mật đế. Người thâm nhập vào giáo pháp, chuyên lấy thiện đạo làm thầy, ấy cũng chính là lập đức lập công lập ngôn, ấy chính như trọng hậu mà kiêm gồm có trong đó vậy. Sơn môn ta vốn từ hai vị pháp tổ, tâm vốn thanh tịnh tinh tu, tính giữ từ bi đạo thiện, không nỡ thấy cảnh khổ nạn của kiếp người, đau thương cảnh chìm đắm của cõi đời, mà ngài mở trường giảng pháp, truyền đạo hướng dẫn mọi người, trải qua nhiều năm với sự nghiệp như vậy. Về sau hai bộ Tăng và Ni trong sơn môn, trụ trì ở các chùa, tuy có phân chia các nhành phái, nhưng thực là cùng một gốc nguồn. Bèn gây dựng thành lập một hội sơn môn, các hội viên thiết lập theo thời mà hội hợp và quảng bá lưu truyền, để khiến cho không quên công đức của tiền nhân ấy vậy. Cũng theo đó, mà ai cũng có công đức với sơn môn, thì hết thảy sau khi mất đều được kỷ niệm về người đó. Để cho người đời sau trăm năm sùng bái, bốn mùa cúng dưỡng, đường viện trang nghiêm, hương hoa kính lễ. Hết thảy các hội viên Tăng, Ni sau khi quá cố, cũng đều được nương dựa vào sự uy linh của Phật tổ, mà hâm hưởng sự thanh khiết này. Há chẳng phải là thiện lành lắm sao! Nay toàn sơn môn hai bộ Tăng, Ni mua được ruộng riêng 4 sào 2 thước, gửi tại chùa Đào Xuyên, giao cho tăng Trụ trì chùa này nhận lấy canh tác, trích thu hoa lợi, hàng năm vào ngày 8 tháng 12 chỉnh biện lễ nghi, trước là kính tiến tổ sư, thứ đến là kỷ niệm các vị hội viên đã quá cố đều được phối hưởng. Những ruộng ấy, một thửa 2 sào 2 thước số ghi trong sổ địa bạ 243. Một thửa 2 sào số 63. Ngày thượng tuần tháng riêng năm thứ 17 niên hiệu Bảo Đại. Các chi phái của hai bộ (Tăng. Ni) sơn môn Đào Xuyên cùng kỷ niệm. Tú tài Hàn Lâm viện, kính vâng Thích Trai ở Giang Cẩm Đông Ngàn, Nguyễn Diễn kính cẩn soạn.
