Lí đoán bi kí

Lí đoán bi kí
理斷碑記
Kí hiệu:12154/12155
Thác bản bia sưu tầm tại đình xã Hà Trường tổng Hà Trường phủ Kinh Môn tỉnh Hải Dương.
Thác bản 2 mặt, khổ 36 x 56cm, gồm 20 dòng chữ Hán, toàn văn ước khoảng 450 chữ, có hoa văn, không có chữ húy.
Niên đại: Cảnh Hưng thứ 19 (1758) .
Người soạn: Trịnh Đức Huyên 鄭德暄; chức vị: Đô lại.
Chủ đề:
– Công văn triều đình (sắc, lệnh, chỉ dụ).
Tóm lược nội dung:
Nguyên văn bản phán xử của quan Nha môn Ngự sử đài về vụ kiện tranh giành đất đai và bến đò giữa thôn Hà Trường xã Hà Trường và thôn Lộ xã Lỗ Xá. Nguyên hai xã này ở sát nhau, giữa chỉ cách một dòng sông nhỏ. Xã Lỗ Xá từ xưa đã có thôn Thạch Độ và bến đò ngang, sau đó dân thôn này đã chuyển sang cùng chịu quan dịch với xã Hà Trường. Năm Bính Tuất niên hiệu Vĩnh Thịnh thứ 2 (1706) khi lập sổ “tu tri”, xã Hà Trường đã biên khai Thạch Độ là một thôn của mình, đến năm Nhâm Dần (1722) lập sổ hộ tịch, xã Hà Trường vẫn khai theo sổ cũ mà bên xã Lỗ Xá không có ý kiến gì. Sau đó gặp thời kì binh biến, dân bỏ ruộng đất lưu tán khắp nơi, thôn Lộ xã Lỗ Xá nhân đó tranh lại đất đai, tự tiện đến cày cấy ở đất thôn Thạch Độ khiến xã Hà Trường phải đệ đơn kêu kiện. Xét thấy thôn Thạch Độ đã thuộc về xã Hà Trường đến nay đã ngót mấy chục năm, qua hai lần lập sổ, thôn ấy đều khai thuộc Hà Trường mà không có tranh tụng gì và người Hà Trường cũng tới sinh sống ở đất thôn ấy, rõ ràng thôn Lộ xã Lỗ Xá không can dự gì vào đất ấy. Trong sổ “tu tri” dưới mục “Thôn Thạch Độ” quan huyện hồi ấy đã phê: “Nguyên là người Lỗ Xá, từ bình lệ đến nay đều chịu quan dịch theo xã Hà Trường”, chứng tỏ đất đai thôn Thạch Độ hiển nhiên là thuộc về xã Hà Trường. Trên cơ sở đó, nay xét xử: Phần đất thôn Thạch Độ vẫn để cho con cháu người thôn Độ cư trú canh tác, chịu sưu thuế, phu dịch cùng với các thôn khác của xã Hà Trường, không ai được tranh giành. Riêng đối với bến đò ngang ở xứ Bến Đá, chiếu theo sổ tu tri, để cho dân hai thôn Thạch Độ và thôn Lộ luân phiên chở đò kiếm ăn, chấm dứt mọi tranh giành kiện tụng. Việc các quan ti địa phương trước đây xét xử có khác với nay thì tha miễn cho. Tiền tổn hại của hai bên đều được miễn xét xử. Nay nghị xử.