Chùa Giác Hải (Vạn Ninh, Khánh Hòa)

Giới thiệu

Vạn Ninh có núi Phổ Đà,
Có chùa Giác Hải, có tòa Quan Âm.

Chùa Giác Hải tọa lạc trên núi Ông Sư, thôn Xuân Tự, xã Vạn Hưng, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa. Từ Nha Trang theo quốc lộ 1 ra khoảng 54km, đến cổng làng Xuân Tự, có đường vào chùa. Chùa thuộc hệ phái Bắc tông.

Lịch sử

Chùa được Hòa thượng Thích Viên Giác (người huyện Phú Vang, Thừa Thiên – Huế) khai kiến và khánh thành năm 1956. Ngôi chánh điện do Thượng tọa Thích Tịnh Diệu cho trùng tu từ năm 1987 đến năm 1990. Chùa là một danh lam thắng cảnh ngày nay ở huyện Vạn Ninh, đã đón tiếp hàng vạn du khách đến tham quan, chiêm bái hàng năm.

Kiến trúc – Cảnh quan

Đến chùa, cảnh trí đầu tiên đập vào mắt du khách là cổng Tam Quan uy nghiêm sừng sững với hai màu vàng son rực rỡ, tuy có vài nét tân kỳ nhưng không mất vẻ cổ kính Á Đông : cũng có long lân quy phụng, đường chỉ hoa văn với hai câu đối:

Lộ thiết ngưu xa, trưởng giả nhi xuất tam giới trạch
Thất dung sư tòa, Bồ tát chúng nhập bất nhị môn.

Vào cổng Tam Quan khoảng 10 thước là nhà Hóa Thành, có sân lát gạch, và một giếng nước khá lớn, làm bằng xi-măng. Thú vị và ngạc nhiên hơn nữa là khi nhìn lên chánh điện ở trên sườn núi, hai cây me khổng lồ, to bằng hai người ôm, cành lá sum suê, tròn xoe, cao vút, tồn tại hơn 200 năm, đứng song song cân đối trước dốc chánh điện như hai vị Hộ Pháp Thiện Thần đứng trấn át ma vương, hộ trì phước địa. Đây là đặc điểm hy hữu của chùa Giác Hải. Chùa mới làm hơn 60 năm mà hai cây me đã già trên 200 tuổi.

Lên chánh điện phải qua bốn sân rộng chồng gác lên nhau với những tầng cấp xi-măng sạch sẽ. Sân thứ nhất dài trên 20 thước, rộng 10 thước, dùng làm sân khấu cho gia đình Phật tử trình diễn văn nghệ vào các dịp lễ. Sân thứ hai dài khoảng 30 thước, rộng gần 20 thước, ở giữa để trống, hai bên là những chậu hoa kiểng xinh xắn, giá trị. Bên trái sân là giếng Cam Lồ, kế tiếp là vườn cây ăn trái. Giếng này sâu 10 thước, đào trong lòng núi đá xanh, nước trong và mát, không bao giờ cạn (nay đang trên đà xuống cấp). Bên phải cũng là vườn cây ăn trái như xoài, mít, vú sữa.
Sân thứ ba hẹp hơn hai sân trước, nhưng hai bên thành là hai con rồng vàng (kim long), xây bằng xi-măng trông hùng tráng và rất thẩm mỹ, nằm xuôi theo dốc thềm, đầu hướng về phía trước. Cuối đuôi rồng là hai con sư tử đỏ, đứng oai phong lẫm liệt ngó ra biển như ngày đêm bảo vệ cảnh già lam tịnh xứ này. Rồng và sư tử đều ẩn hiện dưới những cội tùng xanh tươi cao vút.
Sân thứ tư là sân chùa. Bên trái là nhà Tăng, bên trong có thờ tổ Tỳ Ni Đa Lưu Chi và một bức họa tượng Quan Thế Âm cao 2,5 mét, rộng 1,5 mét với toàn phẩm Phổ Môn được viết bằng chữ Hán lên đó, và một bức họa khác nhỏ hơn cũng vẽ tượng Đức Quan Âm ngồi và viết vào đó năm đệ chú Thủ Lăng Nghiêm bằng chữ Phạn. Phải dùng kính hiển vi hay kính hội tụ cực mạnh mới đọc và thấy được nét bút thần kỳ đó. Đây là hai bức họa độc nhất vô nhị trên thế giới do họa thủ thiên tài Đặng Như Lang, pháp danh Tuệ Đăng vẽ, viết và hiến cúng.
Tiếp tục lên chánh điện, du khách vừa bước khỏi tầng cấp cuối cùng là thấy ngay hai câu đối:
Đây chùa, đây Phật, đây mõ sớm chuông chiều, nhắn nhủ khách trần về nẻo giác.
Này gió, này trăng, này kinh vàng kệ ngọc, khuyên răn người tục bỏ lòng phàm.

Trong chánh điện, cách thiết trí gọn gàng, đơn giản, nhưng thanh thoát hài hòa. Chính giữa là tượng Đức Bổn Sư, hai khung trang trí phía trước là hai tượng Địa Tạng, Quan Âm với hai câu đối:
Kiến tánh ly trần, siêu phân biệt nhi tùy duyên tự tại
Chơn như vô vọng, xuất thị phi dĩ diệu huệ trang nghiêm.
Sau chánh điện là nhà Tổ. Chính giữa thờ Tổ Tỳ Ni Đa Lưu Chi và hai bên là bàn linh.

Chùa xây lại theo kiểu kiến trúc vừa cổ kính vừa tân kỳ, thể hiện cao tính nghệ thuật, gây được ấn tượng nhẹ nhàng, thanh thoát cho Phật tử và quan khách.
Sau lưng chánh điện, bên trái là rừng Khổ Hạnh với tượng Đức Bổn Sư gầy đét, bằng xi-măng sơn trắng, ngồi nhập định trên một phu tòa bằng đá chồng chất lên nhau, dưới một tàng cây Bồ đề lõa xõa, rợp mát.

Bên phải là lầu Đại hồng chung. Lầu được làm bằng các loại gỗ quý, kiểu tứ giác, hai tầng, bốn phía để trống, trên bốn cột.

Chuông đúc năm 1966, nặng 320 ký dưới sự chứng minh của đại lão Hòa thượng đệ nhứt Tăng thống Thích Tịnh Khiết. Tiếng chuông trầm hùng, ngân dài và vang xa.

Cạnh lầu Đại Hồng là Pháp Hỷ thất, một tịnh thất xinh xinh, mặt hướng ra biển Nam Hải với bốn mùa ngào ngạt hương thơm.

Tới Điện Quan Âm, không một du khách nào là không sanh tâm cung kính, hoan hỷ trong lòng. Một đại Điện uy nghi kiên cố, kiểu cổ lầu tứ giác, không tường, không vách, chỉ có bốn trụ đá khổng lồ chống đỡ một ngọn tháp cổ kính bên trên. Mái tháp lợp ngói, bốn góc cong cong theo kiểu thuyền rồng với bốn con giao long ngậm chiếc chuông đồng leng keng theo gió như tiếng nhạc trời vang vọng trên không. Giữa Điện là tượng Đức Quan Thế Âm trắng tinh, cao 2,5 mét, đứng trên tòa sen, lưng quay về núi Phổ Đà, mắt nhìn ra biển Nam Hải, tay bắt ấn cam lồ, ngực đeo chuỗi anh lạc, rõ là:

Ngài thường nhập định núi Phổ Đà
Tùy duyên ứng hiện khắp gần xa
Cứu người đau khổ vì mê muội
Tên Quan Tự Tại ở ta bà.

Giữa sân Điện là một chiếc đỉnh trầm ba chân bọc đá cẩm thạch láng bóng, đường kính gần một thước. Quanh sân có lang can xi-măng cột sắt bao bọc. Trước cửa Điện có hai con rồng xanh ( thanh long) ôm thành lao xuống trông rất uy nghiêm.
Sau khi lễ Đức Quan Thế Âm Bồ tát, du khách có thể bước sang bên cánh trái, ngồi trên những bệ đá xi-măng, thưởng thức hương nhụy của các loài hoa, hay đảo mắt một vòng cho thỏa lòng thưởng ngoạn: núi non chất ngất, trời biển bao la. Bên trái xa xa là thị trấn Vạn Giã, rừng dừa xanh ngắt, ngói đỏ lô nhô. Sau lưng là núi Phổ Đà hùng vĩ, trước mặt là vịnh Vân Phong bao la, mặt nước phẳng lặng trong xanh, trông như một tấm thảm nhung vĩ đại, trải từ Ninh Hòa vòng ra Tu Bông Đại Lãnh, dài trên năm mươi cây số, giống như một hồ bán nguyệt mênh mông trước chùa.

Giá trị

Đến tham quan chùa Giác Hải một lần du khách chắc hẳn sẽ choáng ngợp trước không gian của Chùa. Càng đi vào sâu bên trong, càng có nhiều điều hấp dẫn khiến du khách chẳng thể dừng chân nổi. Không khí trong lành, thanh tịnh, nơi đây là sự lựa chọn tuyệt vời cho những ai muốn tâm được an yên giữa bộn bề cuộc sống.

“Chính đây, phải lắm, cảnh Tây Thiên

Thắng tích danh lam tự cổ truyền

Đế Thích hằng lai chiêm Thọ Phật

Quán Âm thường hiền độ Na Tiên

Xưa nay Biển Giác ly câu kệ

Sẵn nước Ma Ha chẳng não phiền

Thanh tịnh một mầu, đâu dễ gặp

Ngậm vành trăng sáng cũng tùy duyên!”