Lịch sử hình thành
Xuôi theo quốc lộ 5 từ Hà Nội đi Hải Phòng khoảng 30 cây số là đến địa phận làng Nôm, thuộc xã Đại Đồng, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên. Nơi đây nổi tiếng là một ngôi làng cổ trù phù với quần thể di tích lịch sử văn hóa độc đáo vẫn còn giữ nguyên những nét cổ kính của làng quê Việt Nam. Nổi bật giữa quần thể di tích ấy là ngôi chùa Nôm. Đây là một trong những ngôi đại tự đang còn giữ nhiều tư liệu và hiện vật quý báu như bia đá, chuông đồng và rất nhiều pho tượng đất nung kỳ bí, tiêu biểu cho nghệ thuật điêu khắc tôn giáo.
Chùa Nôm còn có tên gọi khác là “Linh thông cổ tự”, có thể vì theo các cụ thời xưa, chùa Nôm được xây dựng giữa một rừng thông. Không còn ai nhớ chính xác sự ra đời của ngôi chùa, chúng tôi sau khi có cuộc nói chuyện với trụ trì và người dân xung quanh, chỉ biết chùa đã được trùng tu xây dựng vào thế kỷ thứ XVII.
Kiến trúc
Chùa có khuôn viên rộng. Bước chân từ cổng chính vào ta sẽ bị choáng ngợp bởi không gian vô cùng thoáng mát. Xung quanh khu thờ chính cũng có nhiều các gian thờ phụ và các hồ nước nhỏ. Chùa nổi tiếng đẹp trong mắt nhiều phật tử vì là một chốn thiêng có phong cảnh hữu tình: cây cối xanh mát, hồ nước trong xanh bao quanh các khu thờ lớn, nhỏ.
Những họa tiết xuất hiện trong khuôn viên chùa Nôm đều thể hiện được nét đẹp tinh tế và sự điêu khắc công phu của các nghệ nhân. Ẩn dưới những cây cổ thụ lớn niên đại nhiều năm là ngôi chùa cổ kính, rêu phong. Nếu muốn đến được đây đầu tiên chúng ta sẽ phải di chuyển qua cây cầu đá 9 nhịp có tuổi đời 200 năm được in bóng xuống dòng sông Nguyệt Đức. Không gian bên trong một vẻ khác biệt hẳn với hương hoa thanh tịnh thơm ngát đối lập với sự uy nghiêm, trầm mặc lạ thường.
Qua khỏi cầu là cổng tam quan, được làm bằng gỗ và lợp mái ngói đỏ vảy cá trông vô cùng cổ kính và mang nét truyền thống của những ngôi chùa xưa miền Bắc. Tiếp đến là lầu chuông, lầu trống nằm hai bên đối xứng nhau. Từ chính điện bạn có thể thấy một hồ nước lớn, ngay trung tâm có kiến trúc hệt như một đóa sen chính là lầu quan âm. Bên cạnh đó, chùa Nôm còn có vườn mộ bằng đá ông, nơi hiếm hoi còn giữ được nguyên vẹn hình thái từ thưở sơ khai ban đầu. Từng cột, kèo gỗ trong chùa đều có giá trị lớn khi được làm từ những loại gỗ quý như lim, sến.
Đặc trưng
Được biết, chùa Nôm hiện nay không đơn thuần là một công trình tín ngưỡng Phật giáo mà là một quần thể đan xen nhiều giá trị văn hoá, kiến trúc cổ và phản ánh nhiều khía cạnh khác nhau của đời sống xã hội qua các thời kỳ lịch sử của đất nước nói chung và vùng đất này nói riêng. Chùa nổi tiếng xa gần cũng bởi nó sở hữu hơn 100 pho tượng đất nung kì bí. Các pho tượng đất ở đây nằm khắp nơi quanh chùa, kích thước lớn nhỏ khác nhau với những trạng thái, tư thế, cử chỉ và biểu cảm trên khuôn mặt vô cùng sinh động, rất giống với những trạng thái cảm xúc của con người, nét mặt dân dã, thuần Việt, bao gồm Tam Thánh, Tam Thế, A Di Đà, Bát bộ Kim cương, Thập bát La Hán…
Hơn nữa, điều gây ấn tượng với các nhà sử học không phải là số lượng các pho tượng ở đây mà là độ bền không tưởng của chúng. Mặc dù đã trải qua không ít các trận lụt lớn nhỏ trong lịch sử và thời gian bị ngập kéo dài nhưng những pho tượng đất ở chùa Nôm vẫn giữ được sự nguyên vẹn vốn có, là ẩn số lớn đối với các nhà khoa học thời nay.
Sự kiện – lễ hội
Hàng năm cứ từ tháng giêng đến tháng ba âm lịch là mùa lễ hội của chùa Nôm. Những ngày này chùa mở cửa cả ngày, Phật tử ở khắp nơi kéo đến cầu bình an và ngắm cảnh chùa.
Tham khảo
- Chùa Nôm – ngôi chùa cổ nổi tiếng đất Hưng Yên: https://baotintuc.vn/anh/chua-nom-ngoi-chua-co-noi-tieng-dat-hung-yen-20170521102002733.htm
- Chùa Nôm Hưng Yên – chốn thanh tịnh tìm về những an yên: https://luhanhvietnam.com.vn/du-lich/ve-dep-binh-yen-tai-chua-nom-hung-yen.html
- Về chùa Nôm (Hưng Yên) chiêm ngưỡng những tượng cổ ngàn năm: https://giaoduc.net.vn/tieu-diem/ve-chua-nom-hung-yen-chiem-nguong-nhung-tuong-co-ngan-nam-post65798.gd
- Chùa Nôm – Nơi giữ gìn dấu ấn văn hoá Việt: https://vovworld.vn/vi-VN/viet-nam-dat-nuoc-con-nguoi/chua-nom-noi-gin-giu-dau-an-van-hoa-viet-681145.vov
- Khám phá kiến trúc chùa Nôm cổ kính hàng trăm tuổi: https://tuoitredoisong.net/doi-song/chua-nom-o-dau-kham-pha-kien-truc-chua-nom-co-kinh-hang-tram-nam-tuoi-28293
- Nét đẹp chùa Nôm: http://tuyengiaohungyen.vn/bai-viet/chua-nom-hwqt.aspx
- Chùa Nôm, biểu tượng trường tồn với thời gian tại Hưng Yên: https://mia.vn/cam-nang-du-lich/chua-nom-bieu-tuong-truong-ton-voi-thoi-gian-tai-hung-yen-12174
