Tên gọi
Đền Phạm Tu còn gọi là Đình Ngoại (Đình Nội thờ Chu Văn An), ngoài ra còn có tên gọi theo địa danh là Đình Thanh Liệt.
Lược sử
Đền được xây dựng để thờ Lão tướng Phạm Tu (476 – 545). Ông là công thần thời Tiền Lý, là người ghi dấu ấn đặc biệt trong công cuộc bảo vệ đất Thăng Long xưa. Phạm Tu tham gia giải phóng đất nước với Lý Bí năm 67 tuổi và hy sinh ở tuổi 70 trong cuộc chiến đấu với đoàn quân nhà Lương. Các triều đại tiếp theo đều sắc phong cho Lão tướng Phạm Tu là Long Biên Hầu, Phạm Đô Hồ Đại vương với sự ca ngợi và tôn vinh sâu sắc sự hy sinh oanh liệt của ông. Ngoài Đền thờ chính thức ở huyện Thanh Trì, nhân dân còn lập đền thờ ông ở một số nơi khác. Phần mộ của Phạm Tu được táng ở ven sông Hồng, được hương khói thờ cúng quanh năm.
Kiến trúc
Đền Phạm Tu được xây dựng trên gò đất cao bên hồ Thanh Liệt, tương truyền thầy địa lý Tả Ao là người đã lựa chọn thế đất này để xây dựng đền Thờ. Đền nhìn ra một cái ao hình bán nguyệt có tường bao phủ và bức bình phong che chắn. Khuôn viên đền khá rộng rãi, cây cối um tùm.
Kiến trúc tổng quan của ngôi đền gồm hai phần riêng biệt là đình và thọ đàn. Tam quan xây kiểu trụ biểu với hai cổng phụ. Hai bên sân có nhà tả hữu vu cũng 5 gian, cạnh đó là 2 phương đình nhỏ để treo khánh và đặt bia. Tòa tiền đường kết nối với hậu cung thành hình “chữ Công”. Đại đình 5 gian to, hậu cung 3 gian. Hậu cung đặt các khám thờ bằng gỗ sơn son thiếp vàng; nơi đây có bức tranh vẽ Phạm Tu và tả hữu cùng các nàng hầu.
Di sản
Hiện nay trong đền vẫn lưu giữ được các cổ vật quý như: 2 bức y môn trang trí hình tứ linh tứ quý, 3 hoành phi, 7 tranh thờ, 2 lộc bình sứ từ đời nhà Thanh, 1 long án, 1 long ngai, 1 bài vị, 7 sắc phong, 1 cuốn ngọc phả, 4 đôi câu đối, 1 đôi hạc gỗ và 1 tấm bia đá đề “Thọ đàn bi ký”. Ngoài ra đền còn được cung tiến rất nhiều vật phẩm mới.
Sự kiện – Lễ hội
- Hằng năm, nhân dân trong làng vẫn duy trì tổ chức cúng lễ vào 2 dịp chính: 10-3 âm lịch (ngày sinh của Phạm Tu) và 20-7 âm lịch (ngày hóa). Trong hội làng có lễ rước kiệu linh đình và những trò chơi truyền thống dân gian.
- Năm 1989, Đình Ngoại được xếp hạng là Di tích lịch sử – văn hóa quốc gia.
Tham khảo
- Đền Phạm Tu, https://360.hncity.org/spip.php?article232
- Đình thờ Lão tướng Phạm Tu, http://baochinhphu.vn/Home/Dinh-tho-Lao-tuong-Pham-Tu-noi-boi-dap-tinh-than-yeu-nuoc/20121/125896.vgp
- Đình Quang Liệt, http://www.didulich.net/van-hoa/dinh-quang-liet-thanh-tri-tho-danh-tuong-pham-tu-22010
- Lễ hội ĐÌNH NGOẠI, https://hophamhanoi.com/740-le-hoi-dinh-ngoai-thanh-liet-thanh-tri-ha-noi-tuong-niem-1467-nam-ngay-mat-cua-do-ho-dai-vuong-pham-tu-thuong-thuy-to-ho-pham-vn
