Lược sử
Xã Tàm Xá
Tàm Xá là làng cổ nằm ở bờ bắc gần ngã ba sông Hồng và sông Đuống. Do định cư trong điều kiện tự nhiên là vùng đất bãi ven sông nên dân làng Tàm Xá có truyền thống lao động cần cù, dũng cảm và thạo nghề sông nước. Cũng do nằm trong địa bàn quan trọng của cư dân Việt cổ thời dựng nước, đặc biệt gần kề với Cổ Loa – kinh đô của nhà nước Âu Lạc thời An Dương Vương, nên Tàm Xá có lịch sử tạo dựng từ rất lâu đời.
Đình Tàm Xá
Đình Tàm Xá thờ thần Tản Viên (Nguyễn Tuấn) Cao Sơn Quý Minh và Long Linh (là một trong số 50 người con của Lạc Long Quân và Âu Cơ). Theo các sắc phong cho thấy đình đã có từ cuối thế kỉ XVI – đầu thế kỉ XVII, dân làng đã dỡ đi, làm lại và dời vị trí mấy lần vì lụt lớn. Cho đến năm 1974 dân làng mới di dời đình đến vị trí cố định cho đến hiện tại.
Kiến trúc
Đình có quy mô nhỏ: gồm 3 gian dọc trên một nền cao, kiểu vì kèo quá giang, chia làm hai phần, phần trước là địa điểm diễn ra các hoạt động hội họp, tế; phần sau xây bệ. Đình Tàm Xá với lịch sử xây dựng qua các vị trí địa lý khác nhau, với những dấu tích kiến trúc cổ và bản thần tích cũng như các sắc phong qua nhiều thời, nói lên quá trình chống chọi với thiên tai lũ lụt của người dân làng Tàm Xá thời xa xưa.
Di vật
Đình còn 4 ngai thờ, 1 án nhang chạm trổ khá đẹp và đồ thờ như bát hương, đỉnh trầm. Đình còn giữ được những tảng đá lớn và bia, nghê gỗ, cửa võng và 72 sắc phong.
Đặc trưng
72 đạo sắc phong – những báu vật vô giá
Trải qua bao biến cố lịch sử cùng với những tác động của thiên tai, các bản sắc phong ở đình Tàm Xá còn được lưu giữ rất cẩn thận, được xem là báu vật vô giá của tiền nhân truyền lại. 72 đạo sắc phong thần của 3 triều đại phong kiến Việt Nam bắt đầu từ niên hiệu Đức Long triều Lê Trung hưng cho đến niên hiệu Khải Định triều Nguyễn.
Trong mỗi bản sắc phong tại đình Tàm Xá đều có ghi rõ niên đại chính xác đến tận ngày, tháng, năm. Niên đại của sắc phong được ghi ở cuối văn bản gồm niên đại triều vua ban sắc, tháng, ngày ban sắc, ví dụ như: Dương Hòa tam niên, tam nguyệt, nhị thập thất nhật (Ngày 27 tháng 3 năm Dương Hòa thứ ba, tức là năm 1637, dưới triều Lê Trung hưng). Việc ghi niên đại chính xác trên mỗi bản sắc phong là căn cứ để các thế hệ sau có thể tìm hiểu về phong cách mỹ thuật, thư thể, nghệ thuật trang trí, văn phong,… của từng thời kỳ lịch sử.
Những sắc phong ở đình Tàm Xá là những hiện vật giàu tính khoa học, văn hóa, lịch sử thiêng liêng trong đời sống tâm linh của cộng đồng dân cư Tàm Xá nói riêng và làng xã Việt Nam nói chung. Đây là những tài liệu quý lưu giữ phong tục, tập quán, tín ngưỡng thờ thần của cư dân Tàm Xá, nguồn tư liệu quan trọng góp phần nghiên cứu, tìm hiểu về lịch sử, văn hóa truyền thống của vùng đất Tàm Xá. Nghiên cứu một cách đầy đủ và tìm hiểu sâu sắc về sắc phong để thấy được tầm quan trọng của nó với lịch sử, hiện tại và tương lai.
Sự kiện
Đình cùng với chùa Tàm Xá ( Linh Ứng Tự) được bộ Văn hoá – Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc, nghệ thuật ngày 11/3/1992.
Tham khảo
- Trích từ Sách “Đình và đền Hà Nội”, Nguyễn Thế Long, NXB Văn hoá – Thông tin (2005 – Tái bản lần thứ nhất có sửa chữa)
__________________
Các ngôn ngữ khác
Tiếng Anh (English)
Tam Xa is an ancient village located on the northern bank near the confluence of the Red River and the Duong River, with a long history associated with the early Vietnamese settlers during the founding of the nation and close to the Co Loa Citadel, the capital of the Au Lac state during the reign of An Duong Vuong. The Tam Xa communal house, dedicated to the gods Tan Vien and Long Linh, has existed since the late 16th to early 17th centuries and has been relocated several times due to major floods, with its position being stabilized in 1974. The communal house is small in scale, with simple architecture and contains many valuable relics such as four thrones, an incense table, incense burners, and 72 deity conferments from three feudal dynasties of Vietnam, starting from the Le Trung Hung dynasty to the Nguyen dynasty. Tam Xa communal house, along with Tam Xa Pagoda (Linh Ung Tu), was classified as an architectural and artistic relic by the Ministry of Culture and Information on March 11, 1992.
Tiếng Trung (Chinese)
谭舍是一个古老的村庄，位于红河与𣲙河交汇处附近的北岸，其悠久的历史与越南古代居民的建国时期紧密相关，并且靠近安阳王时期瓯骆国的都城古螺城。谭舍祠堂供奉神祇坦员和龙灵，自16世纪末至17世纪初以来一直存在，由于大洪水多次迁移位置，直到1974年才固定下来。祠堂规模较小，建筑简单，包含许多珍贵的文物，如四个神位、香案、香炉和来自越南三个封建王朝的72道神诰，从黎中兴朝到阮朝。谭舍祠堂与谭舍寺（灵应寺）一起，于1992年3月11日被文化信息部列为建筑和艺术遗迹。
Tiếng Pháp (French)
Tam Xa est un village ancien situé sur la rive nord près de la confluence du fleuve Rouge et de la rivière Duong, avec une longue histoire liée aux premiers habitants vietnamiens lors de la fondation de la nation et proche de la citadelle de Co Loa, la capitale de l’État de Au Lac sous le règne de An Duong Vuong. La maison communale de Tam Xa, dédiée aux dieux Tan Vien et Long Linh, existe depuis la fin du XVIe siècle au début du XVIIe siècle et a été déplacée plusieurs fois en raison de grandes inondations, sa position étant stabilisée en 1974. La maison communale est de petite taille, avec une architecture simple et contient de nombreuses reliques précieuses telles que quatre trônes, une table d’encens, des brûleurs d’encens et 72 confessions de divinité des trois dynasties féodales du Vietnam, allant de la dynastie Le Trung Hung à la dynastie Nguyen. La maison communale de Tam Xa, ainsi que la pagode Tam Xa (Linh Ung Tu), a été classée comme relique architecturale et artistique par le Ministère de la Culture et de l’Information le 11 mars 1992.
