Đình Vĩnh Ninh (Thanh Trì, Hà Nội)

Tên gọi

Đình Vĩnh Ninh còn có tên gọi khác là Đình Bà Tía.

Lược sử

Vĩnh Ninh vào thời Lê gọi là Kẻ Đặng, tên chữ là trang Vĩnh Hưng Đặng. Đầu thời Nguyễn, nơi đây thuộc phủ Thường Tín, trấn Sơn Nam Thượng. Đến năm 1831, làng nhập vào tỉnh Hà Nội. Thời Pháp thuộc, năm 1904 lại cắt về tỉnh Hà Đông. Năm 1926, làng có 1645 nhân khẩu, chủ yếu sống bằng nghề làm ruộng. Theo thần tích, khi xưa, làng Vĩnh Ninh có một người phụ nữ, nằm mộng thấy được thần tiên tặng cho đóa hoa sen mà có thai. Ngày 25 tháng Giêng năm Ất Dậu, bà sinh ra nàng Tía. Bố mẹ nàng Tía mất sớm, nàng ở cùng với người cô. Nàng Tía là người vừa có dung mạo lại có tài võ nghệ.

Năm nàng 15 tuổi, Hai Bà Trưng lên ngôi, trong một lần qua làng thì gặp nàng Tía bên giếng nước bèn hỏi chuyện. Cảm mến tài trí, vua Bà đưa nàng về giúp việc trong triều. Năm 43, Mã Viện kéo quân sang đánh u Lạc, nàng Tía được phong tướng, đánh nhiều trận; khi hay tin Hai Bà Trưng đã tuẫn tiết, nàng Tía vẫn cầm quân chống giặc ở cửa Thần Phù. Do quân địch quá mạnh, không chịu sa vào tay giặc, nàng Tía đã nhảy xuống cửa biển Thần Phù tự vẫn ngày 13 tháng 11 năm Quý Mão. Sau khi nàng hi sinh, dân làng lập đình thờ nàng cùng ông Rắn và ông Đất.

Thờ tự

Theo thần phả trong đình thì vào thời Hùng Vương thứ sáu, dân làng đã theo Xà Công (Ông Rắn) và Bạch Công (Ông Đất) đánh giặc Ma Lôi và Xích Tỵ (giặc Mũi Đỏ). Cả hai vị được dân làng thờ làm thành hoàng. Đình Vĩnh Ninh còn thờ Nàng Tía, một nữ tướng của Hai Bà Trưng.

Kiến trúc

Đình làng Vĩnh Ninh được xây dựng trên một thế đất đẹp. Trước đình có một sân gạch to kéo dài tới tận con đường làng chạy ven hồ. Sân này mới được tôn cao, làm cho hai cổng bên bị hạ thấp đến mức người lớn phải cúi đầu mới qua được và các phù điêu bị chìm xuống đất đến một nửa.

Tam quan xây kiểu nghi môn với hai trụ biểu làm cổng chính ở giữa hai cổng bên, phía trước có bình phong đơn giản. Sau cổng chính là một phương đình xây kiểu chồng diêm hai tầng tám mái, hai bên là sân tả, hữu mạc. Tòa đại bái rộng năm gian hai dĩ, bên trong có những hàng cột lim to kê trên đá tảng chạm hoa sen. Hậu cung ba gian kết nối với đại bái theo hình chuôi vồ.

Di sản

Trong đình Vĩnh Ninh hiện còn giữ được khá nhiều hiện vật có giá trị. Các đầu kẻ, bức cốn đều là những tác phẩm điêu khắc mang phong cách dân gian. Đáng quý nhất là một cuốn ngọc phả và 23 sắc phong, gồm từ niên hiệu Cảnh Hưng (cuối thế kỷ XVIII) đến Duy Tân (đầu thế kỷ XX), đặc biệt trong đó có một đạo sắc ghi niên đại Cảnh Thịnh (1793-1801) của triều Tây Sơn.

Lễ hội

Lễ hội đình làng Vĩnh Ninh được tổ chức hàng năm từ ngày 8 đến 12 tháng 2 âm lịch. Trong lễ hội diễn ra rất nhiều hoạt động như tế lễ, rước kiệu, thi đấu vật, đánh cờ, chọi gà,…

Sự kiện 

Năm 1989, Đình Vĩnh Ninh được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia.

Tham khảo

• Đình Vĩnh Ninh, http://360.hncity.org/spip.php?article228

• Đình Vĩnh Ninh, https://vanhien.vn/news/Dinh-Vinh-Ninh-34782

• Lễ hội Đình Vĩnh Ninh, http://www.vietnam-tourism.com/index.php/tourism/items/1026

• ĐÌNH VĨNH NINH, http://ditichlichsu-vanhoahanoi.com/2017/11/30/dinh-vinh-ninh/

• Đình Vĩnh Ninh, https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%C3%ACnh_V%C4%A9nh_Ninh