Sắc Tứ Quan Âm (Chùa Phật Tổ – Thành phố Cà Mau, Cà Mau)

Sắc Tứ Quan Âm (Chùa Phật Tổ – Thành phố Cà Mau, Cà Mau)

Thông tin cơ bản

Giới thiệu chung


Sắc Tứ Quan Âm Cổ tự (dân gian hay gọi là chùa Phật Tổ) tọa lạc tại phường 4, thành phố Cà Mau, tỉnh Cà Mau. Ngôi chùa này gắn với sắc phong của triều đình Nhà Nguyễn, thiêng liêng, đạo tràng quen thuộc lâu đời ở Cà Mau, nơi đặt Văn phòng Trị sự Phật giáo tỉnh và một trung tâm đào tạo Tăng Ni từ trước ngày đất nước thống nhất khá lâu. Đây cũng là một di tích kiến trúc tâm linh độc đáo còn lưu giữ được dáng vẻ đặc trưng của một mái đình Nam Bộ xưa.

Lược sử


Chùa được xây dựng vào năm 1840, mang đậm lối kiến trúc cổ của thế kỷ 19, đây là nơi truyền giáo Phật pháp sớm nhất ở vùng đất Cà Mau. Nguyên cách gọi tên chùa Phật Tổ là do sự tôn kính từ lâu đời của người dân vùng Cà Mau với vị hòa thượng lập dựng chùa: Hòa thượng Thích Trí Tâm.

Truyền thuyết kể lại khoảng năm 1840 vùng Cà Mau là vùng lau sậy, theo dòng người đi khai hoang mở đất có chàng trai Tô Quang Xuân đi lấy củi trong rừng, khi rìu bổ vào thân cây bồ đề cổ thụ thì thấy lộ ra một quyển kinh Phật đặt ở gốc cây. Từ đó chàng trai dựng am thờ Đức Quan Thế Âm vừa tu vừa bốc thuốc chữa bệnh cho dân bên bờ kênh Quản Lộ. Tương truyền, Tô Quang Xuân tụng kinh Kim Cương cảm hóa được thú dữ. Thiên hạ biết tiếng kéo đến xin thuốc và học đạo rất đông. Trong số những đệ tử này có cả cọp dữ cũng đến để học đạo. Hiện nay tháp của con hổ ấy vẫn còn, đệ tử trong chùa gọi là tháp Sư Cậu.

Về sau, nhờ người dân đóng góp tài vật, Tô Quang Xuân dựng được một ngôi chùa bằng lá đơn sơ. Thấy vậy, hương hào Đỗ Văn Viễn trong vùng ghen ghét đã vu cho ông là gian đạo sĩ. Ông bị quan trên bắt về Sài Gòn (nay là Thành phố Hồ Chí Minh) quản thúc.

Nhưng đạo hạnh của Tô Quang Xuân đã làm các quan trên kính phục. Ông được đưa về Huế và thọ giới xuất gia ở chùa Kim Chưởng. Sau khi thọ giới được 7 ngày, ông viên tịch. Vua sắc phong cho ông làm “hòa thượng” đồng thời ban cho gấm vóc và cử người đưa di hài về đến tận Cà Mau.

Tiếc thương ông, năm 1842, vua Thiệu Trị (triều Nguyễn) đã xuống chiếu sắc phong cho Tô Quang Xuân Hòa thượng Thích Trí Tâm, sửa sang am tranh của ông bên cánh rừng già và sắc tứ cho chùa với tên hiệu là “Sắc Tứ Quan Âm Cổ Tự”. Hòa thượng Thích Trí Tâm được người dân trong vùng tôn kính xem như là “Phật Tổ”, nên chùa cũng gọi là “chùa Phật Tổ”.

Chùa Phật Tổ đã qua nhiều lần tu sửa, lần đại trùng tu là vào năm 1937. Tuy nhiên về cơ bản vẫn giữ được hiện trạng của ngôi chùa cổ. 

Kiến trúc


Chùa Phật Tổ đã qua nhiều lần tu sửa, lần đại trùng tu là vào năm 1937. Cuộc đại trùng tu do Hòa thượng Thiên Tường và Thiên Đức tiến hành xây dựng lại chùa. Tuy nhiên về cơ bản vẫn giữ được hiện trạng của ngôi chùa cổ và các hiện vật phụng thờ như tượng gỗ, khánh gỗ, độc bình, chuông đồng, câu đối, sắc phong của vua ban vẫn còn lưu giữ cho đến ngày nay.

Mái chùa hình quả ấn, lợp ngói máng, kiến trúc sắc nét, mô phỏng mái đình ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Mái được chia thành phần nóc chínhmái nghi môn. Phần nóc chính thể hiện giá trị nghệ thuật đặc sắc của ngôi cổ tự với hình lưỡng long tranh châu cách điệu, bên dưới là phù điêu, hình ảnh mô tả cảnh thiên nhiên. Mặt chính trên nóc chùa đề 6 chữ: “Sắc Tứ Quan Âm Cổ Tự”.

Hai bên cổng chùa các câu đối vẫn còn nguyên vẹn. Các bức vách hai bên chùa tạc hình ảnh theo thứ tự thời gian, các bức tranh này có giá trị thẩm mỹ tôn tạo thêm giá trị nghệ thuật của ngôi chùa.

Từ ngoài nhìn vào, khuôn viên chùa khá rộng, được bố trí hài hòa, tượng Quan Thế Âm lộ thiên đứng trên tòa sen, tay cầm tịnh bình, nét mặt hiền hòa.

Cửa chùa mở theo hình bán nguyệt dẫn vào chánh điện. Chánh điện với diện tích 12m2, nền cao 8cm được lát gạch bông làm từ năm 1937. Ngôi Tam Bảo thờ nhiều tượng Phật chia thành 3 tầng, trên cùng là tượng Thích Ca Mâu Ni với kích thước lớn. Nét đặc sắc trong đường nét kiến trúc ở ngôi Tam Bảo là đồ sứ ốp vào các họa tiết tạo thành một án thờ có linh vật long – lân – quy – phụng bao quanh ngôi chánh điện như một chiếc lọng che các tượng Phật.

Bên trong chùa còn được trang hoàng lộng lẫy hơn. Bên phải (nhìn từ ngoài vào) là một đại hồng chung đen bóng, càng tôn thêm vẻ uy nghi cho ngôi chùa. Trong chính điện thờ rất nhiều tượng Phật, ở vị trí trung tâm là tượng Phật Thích Ca Mâu Ni. Các bàn thờ được trang trí nhiều bông hoa, hình rồng uốn lượn, chạm trổ hết sức tinh vi và khéo léo. Đối diện gian chính điện là một bức bích họa lớn vẽ hình đức Thích Ca dưới cội bồ đề có đệ tử quỳ dâng bình bát. Hiện nay, nhiều hiện vật như tượng Phật, tượng Bồ tát, tượng La Hán, các bức hoành phi, câu đối và nhiều đồ thờ phụng khác vẫn còn được bảo tồn, lưu giữ. Chùa nằm trên một vùng đất rộng, phía sau chùa hiện vẫn còn tịch mịch với một tán bồ đề cổ thụ, bên cạnh là ngôi tháp Tổ, và một vườn tượng hết sức hoành tráng gồm tượng Phật nằm, vườn Lâm Tỳ Ni,… . 

Gian trung điện thờ bài vị của các vị trụ trì chùa đã khuất.

Án thờ hòa thượng Thích Trí Tâm được đặt trên một bệ cao 1,47m, rộng 1,52m. Đây là một công trình nghệ thuật đặc sắc trong ngôi chánh điện, nét chạm trổ, họa tiết điêu khắc cách điệu, thoáng và sinh động, ở giữa là hai câu đối vẫn còn giữ được nét sắc sảo: “Nhất Tự Quyền Hành Năng Chấn Tỉnh/ Chúng Tăng Bảo Chướng Vĩnh An Hòa” (tạm dịch là: “Một chữ dọc ngang có khả năng làm tỉnh thiên hạ/ Giữ cho chúng tăng được bình yên mãi mãi trong công cuộc tu hành”). Bên dưới bệ thờ Hòa thượng Thích Trí Tâm có bia đá được dựng lúc trùng tu chùa năm 1937, trên bia là bản khắc bằng chữ Hán ghi nguyên văn sắc phong cho chùa của vua Thiệu Trị thứ II (1842).

Gian hậu điện là nơi thờ tượng Phật nghìn mắt nghìn tay. Tượng Phật này được đặt trong lồng kiếng để ngay giữa khuôn viên gian hậu điện.

Ngoài kiến trúc chính của ngôi chùa cổ, bên phải từ cổng chùa vào còn có văn phòng Ban Trị sự Thành hội Phật giáo, Trường Trung cấp Phật học Cà Mau, văn phòng Phân ban Đặc trách Ni giới. Bên trái kiến trúc chính còn có Tuệ Tĩnh đường miễn phí dành cho người nghèo, Hội quán Gia đình Phật tử, nhà Tăng,

Chùa Phật Tổ được xem là trung tâm văn hóa, tu học, tâm linh của Tăng Ni, Phật tử tỉnh Cà Mau. Mỗi dịp đại lễ Phật giáo như lễ rằm tháng Giêng, Phật đản, Vu Lan,… chùa Phật Tổ trở thành nơi diễn ra lễ hội, đông đảo Tăng Ni, Phật tử đã quy tập về tham dự.

Di vật


Hiện nay, nhiều hiện vật như tượng Phật, tượng Bồ Tát, tượng La Hán, các bức hoành phi, câu đốinhiều đồ thờ phụng khác vẫn còn được bảo tồn, lưu giữ, minh chứng cho sự phát triển Phật giáo của thời kỳ người Việt bắt đầu những bước tiến quan trọng trong công cuộc khẩn hoang.

Thành tựu


Trong kháng chiến chống Mỹ, chùa Phật Tổ là nơi che giấu các chiến sĩ cách mạng. Chùa Phật Tổ cũng là ngôi chùa đầu tiên của tỉnh Cà Mau vinh dự được công nhận Di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia vào ngày 24/11/2000.

Tham khảo


  • https://thesaigontimes.vn/sac-tu-quan-am-co-tu-o-ca-mau/
  • https://phatgiao.org.vn/net-moi-o-chua-quan-am-sac-tu-ca-mau-d44755.html
  • https://ipec.com.vn/di-tich-kien-truc-nghe-thuat-chua-phat-to-quan-am-co-tu/
  • https://thamhiemmekong.com/thong-tin-du-lich-mien-tay/ca-mau/chua-phat-quan-co-tu-ca-mau.html
  • https://www.baocamau.com.vn/van-hoa/sac-tu-quan-am-co-tu-vang-hao-quang-phat-giao-tai-ca-mau-41311.html (xem lại tài liệu tham khảo này)
  • http://chuaxaloi.vn/thong-tin/sac-tu-quan-am-co-tu-o-ca-mau/2066.html
Chấm điểm
Chia sẻ

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *


Banner App ChỐn ThiÊng 3 (60x90)