Trong bối cảnh ngày nay, khi nhận thức về thế giới siêu nhiên vẫn còn trong “hỗn độn”, các học giả chưa thể đưa ra một định nghĩa chính xác và toàn diện về đồ thờ. Do đó, chúng ta tạm thời có thể định nghĩa “không gian” của đồ thờ là những vật phẩm tự nhiên hoặc có liên quan đến thần linh và cuộc sống tâm linh trong các tín ngưỡng tôn giáo. Cuối cùng, chúng ta có thể xem xét những hiện vật đậm chất văn hoá và nghệ thuật như một “trường”, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các giá trị đa chiều của chúng, cũng như những ảnh hưởng của chúng đối với hành động của chúng ta ở hiện tại và trong tương lai, mang lại vẻ đẹp cho quá khứ.
Trong thực tế, đồ thờ, đến một mức độ nào đó, đã thúc đẩy con người thời xưa suy ngẫm về các khía cạnh của cuộc sống, đặc biệt là sự sống và cái chết. Sự sống liên quan đến cách họ đối xử với cuộc sống và bản thân mình, với những ràng buộc xã hội và những nỗi lo riêng tư… Còn cái chết? Nếu được coi là sự kết thúc của cuộc sống, là dấu chấm hết cho một sinh mạng và sau đó là một “màn đen” vô tận, con người dễ mắc phải những tư duy tiêu cực và thậm chí trở nên tàn ác… Tuy nhiên, con người không bao giờ chịu khuất phục trước hoàn cảnh. Từ thời cổ đại, với tư duy mênh mông như bất tận, con người đã tự mình tìm kiếm hướng đi, tìm kiếm niềm an ủi sâu sắc trong tri thức. Những anh hùng văn hóa đã xuất hiện, được lịch sử và truyền thống vây quanh, với sự tái sinh và luân hồi… Con người tin và mạnh mẽ niềm tin vào một sự tồn tại vượt trội sau cuộc sống này. Điều này có thể được xem xét như một phần của văn hóa, và nó mang lại sự yên bình, lòng tin cho con người khi bước vào thế giới bên kia. Có thể coi thế giới bên kia đó như sự thánh thiện hóa của xã hội thường thức. Trong thế giới thiêng liêng ấy, thần linh cao cả, với tư cách là đấng vô cùng bất biến và tồn tại mãi mãi, chi phối những kiếp đời đã qua và giao tiếp với thế giới hiện tại. Những vị thần ấy dần trở thành những vị thần sáng tạo… Từ lâu, con người mong muốn hiểu biết và kết nối với thế giới linh huyền. Do đó, từ những hình thức vật thể đơn giản, văn hoá và nghệ thuật dần dần hóa để trở thành đồ thờ. Tuy nhiên, đồ thờ luôn phụ thuộc vào hoàn cảnh cụ thể, nên nó không bao giờ là không đổi theo thời gian, mà ngược lại, nó phản ánh những biến động trong lịch sử và xã hội, đặc biệt là lịch sử văn hóa và nghệ thuật.
Đồ thờ trong di tích của người Việt không chỉ mang lại giá trị tâm linh mà còn là những hiện vật đánh dấu các giai đoạn phát triển của lịch sử dân tộc trong quá trình lao động và chiến đấu để xây dựng và mở rộng biên giới. Ngoài ra, đồ thờ cũng thể hiện mặt văn hóa nghệ thuật sâu sắc nhất của dân tộc. Do đó, nghiên cứu về “Đồ thờ trong di tích của người Việt” chắc chắn sẽ đóng góp vào việc hiểu rõ hơn về lịch sử văn hóa và nghệ thuật tạo hình của Việt Nam, cũng như giúp bảo tồn và phát triển các di tích truyền thống.
Công trình nghiên cứu này tập trung vào không gian của người Kinh ở Bắc Bộ và thời kỳ quân chủ (từ thế kỷ XI đến XX), nhằm xây dựng một mô hình giả định, tạo điều kiện để hiểu biết về đồ thờ của người Việt theo các khía cạnh niên đại, nghệ thuật và ý nghĩa.
