Giới thiệu
Chùa Cái Giá Chót, hiện do Thượng toạ Tăng Sa Vong trụ trì, tọa lạc tại số 94 ấp Cái Giá, xã Hưng Hội, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu, cách trung tâm thành phố Bạc Liêu khoảng 6km về hướng Đông Bắc. Chùa Buppharam được xếp vào loại di tích kiến trúc nghệ thuật. Chùa theo hệ phái Nam Tông.
Chùa Buppharam do Thượng tọa Kim Bupha sáng lập vào năm Quí Dậu (dương lịch năm 1573, phật lịch năm: 2117). Địa điểm xây dựng chùa đầu tiên ở Phum Pro-âu-krom thuộc ấp Nước Mặn, xã Hưng Hội ngày nay, trên khuôn viên đất rộng 18.144m2 (14 công tầm cấy) của gia đình phật tử ông Sao và bà Xem cúng dường. Khi đó Thượng tọa Kim Bupha đã cùng khoảng 100 gia đình phật tử trong vùng tập trung lại bằng công sức, vật chất đã tạo dựng lên ngôi chùa. Vật liệu xây dựng bằng cây lá địa phương, cột gỗ, mái lá, một số công trình khác được xây dựng bằng gạch tô vôi vữa,…
Lịch sử di dời
Dời chùa lần thứ nhất: Chùa xây dựng và tồn tại được 30 năm, do từ Phum này tới Phum kia quá xa không thuận tiện cho phật tử đi lại chùa sinh hoạt tín ngưỡng tôn giáo. Do đó, vào giữa năm Quý Mão – năm 1603, Thượng tọa Kim Bupha cùng đồng bào phật tử thống nhất ý kiến dời chùa về Phum Kh-veng BoBel – cách chùa hiện nay khoảng 200m, về hướng Tây Bắc. Chùa được xây dựng trên diện tích 7 công tầm cấy tương đương 9070m2 , đó là đất của gia đình phật tử ông Lếch – bà Ek hiến cho chùa. Vật liệu xây dựng lần này cũng bằng cây lá đơn sơ và tồn tại được 10 năm.
Dời chùa lần thứ hai: Năm Canh Thân – năm 1620, chùa một lần nữa được dời về nơi hiện nay là Phum Kh-veng BoBel – ấp Cái Giá. Do chỗ cũ vùng đất trũng thấp, rừng rú bạc ngàn và có nhiều thú dữ, sông rạch, đi lại khó khăn không thuận lợi cho phật tử đi lại hành đạo ở chùa, do vậy, thượng tọa Kim Bupha và các vị sư cùng đồng bào phật tử một lần nữa thống nhất ý kiến dời chùa xây dựng lần thứ 2 trên diện tích 20 công tương đương 25920m2, do ông Keo – bà Trop hiến trước đó vào năm 1613, và về sau phật tử có đất xung quanh chùa cúng hiến dần cho chùa nên diện tích đất lên hơn 30 công tương đương 38880m2 và tồn tại cho đến ngày nay.
Lịch sử trùng tu
Năm 1888, Đại đức Trương Cao chủ trì xây dựng Chánh điện lần thứ 3, bằng những vật liệu bền vững như: cột gỗ và bê tông, tường xi măng, mái ngói vảy cá, nền lát gạch bông. Các vật liệu này do ông Sô và bà Ek đầu tư tiền xây dựng. Ông bà còn hiến cho chùa 4 hecta đất ruộng và rẫy ở Xẻo Lá, thị trấn Châu Hưng, vào năm 1909 làm tài sản của chùa.
Năm 1915, Đại đức Lâm Meak chủ trì xây dựng tăng xá lớn (Kod Thum) bằng gỗ và Sala kiểu nhà sàn bằng gỗ mái lợp ngói, nền ván gỗ, lần này do ông Ưm- bà Ngan đầu tư xây dựng (hiện nay chỉ còn lại Sala).
Trong khoảng thời gian từ năm 1934 – 1946, Đại đức Trần Mốk đã cho trùng tu nhiều công trình phụ như: trường học, tăng xá,… Năm 1950, Hòa thượng Liêu Khưm chủ trì tu sửa ngôi chánh điện. Năm 1952, Phó Đại đức – giáo sư Pali học Tăng Min cùng với Hòa thượng Trần Khun chủ trì xây dựng trường Pali tại chùa bằng những vật liệu bền vững như: xi măng cốt thép. Từ năm 1964 đến năm 1969, Đại đức Kim Minh Thanh chủ trì xây dựng các công trình như: cột cờ, sân xi măng, trường tiểu học và bắt đầu xây dựng tăng xá mới (Kod thmây). Tăng xá xây dựng chưa hoàn thành thì ông đã hoàn tục. Từ năm 1969 – 1971, Đại đức Thạch Phước tiếp tục xây dựng tăng xá mới (Kod thmây) được 70% rồi hoàn tục. Từ năm 1971 – 1975, Đại đức Thạch Vươl (Mên) chủ trì xây dựng hoàn thành tăng xá và đưa vào sử dụng. Ngoài ra, ông còn xây dựng nhà bếp và cây nước. Từ năm 1977 – 1980, Đại đức Tăng Rương đã tu sửa Chánh điện như: thay cột cũ đã bị mục nát thành cột bê tông, sửa chữa ghe ngo năm 1978 và giành chiến thắng 4 năm liền trong các cuộc đua ghe truyền thống.
Từ năm 1987 đến nay (2006), Thượng tọa Tăng Sa Vong đã chủ trì xây dựng nhiều công trình kiến trúc như: Năm 1989 tu sửa Sala, thay ngói, kèo đòn tay đã bị mục gãy,… và san lấp mặt bằng ao đìa trồng 2500 cây bạch đàn. Cũng trong năm này ông đã chủ trì xây cổng tam quan và hàng rào trước chùa bằng những vật liệu bền vững bê tông cốt sắt. Năm 1994 xây dựng (Kod Sa-ma-kum) tăng xá khang trang bằng vật liệu bền vững. Tháng 4/1996, Thượng tọa và Ban quản trị chùa họp bàn bạc và thống nhất ý kiến hạ giải ngôi chánh điện cũ đã xuống cấp, bắt đầu xây dựng mới theo kiến trúc chùa tháp của dân tộc Khmer. Xây dựng bằng những vật liệu bền vững như: cột, kèo, đòn tay bê tông cốt sắt, mái đổ bê tông dán gạch men màu vàng, nền lát gạch bông. Đến tháng 3/2001 làm lễ khánh thành kiết giới chánh điện (Banh chôs khan sây ma). Trong thời gian này Thượng tọa Tăng Sa Vong còn chủ trì xây dựng hoàn thành nhiều công trình khác: Trường học Pali, tăng xá, nhà bếp; Tráng sân chùa, vật liệu bằng bê tông cốt thép; Mua đất ruộng sau chùa 1,5 công và thuê san lấp mặt bằng phía Đông Bắc chánh điện.
Năm 2001, xây dựng Hôtray (Bảo tháp) một trệt, một lầu bằng những vật liệu bền vững như: cột, kèo, đòn tay bằng bê tông, mái đổ bê tông dán gạch men, nền lát gạch bông,… Tháng 4/2001, Thượng tọa cũng cho hạ giải tăng xá lớn rộng 08 gian (Kod Thum) do bị xuống cấp dột nát nhiều nơi; xây dựng lại bằng những vật liệu bền vững như: cột, kèo bê tông, đòn tay gỗ, mái tôn lạnh màu đỏ, nền lát gạch bông. Và trong thời gian này trồng 500 cây sao và dầu ở xung quanh chùa. Tháng 6/2004, hạ giải tăng sá rộng 06 gian (Kod Thmây) xuống do bị xuống cấp, xây dựng lại bằng những vật liệu bền vững như: cột, kèo toàn bê tông, đòn tay gỗ, mái lộp tôn lạnh màu đỏ, nền lát gạch bông. Tháng 2/2006, xây dựng hàng rào bê tông và ngôi tháp thờ phật Thích Ca từ nguồn vốn của đồng bào phật tử ở trong vùng. Tháng 2/2006, xây dựng lại nhà bếp (Ruông Phót) bằng những vật liệu xi măng cốt thép. Do nhà bếp cũ bị xuống cấp thấm dội. Ngày 04/5/2010, thỉnh Đại hồng chung nặng 500kg và bộ trống 0,9 x 1,8m. Ngày 23/4/2011, xây dựng nhà vệ sinh Tăng và phật tử, sửa phòng Tăng xá và khách; đầu tư 1 bộ Dàn nhạc ngũ âm. Ngày 03/01/2012, sưu tầm các hiện vật gỗ cổ gồm: giường, giường 3 vách, ba bộ bàn ghế và các tủ.v.v…, Ngày 24/3/2013, xây giảng đường cặp giảng đường gỗ sàn, nhà ghe ngo, ghe hậu cần cổ, đôi cột cờ. Ngày 03/01/2015, xây dựng cổ ngã ba hàng rào trước chùa và diễn đàn sân khấu, tráng sân bê tông trên 700m2. Ngày 04/02/2017, xây dựng Đại tháp hội một trệt một lầu, tượng Bổn sư Thích Ca, Phật đài chuyển pháp luân.
Đặc trưng
Công trình Thích Ca Phật đài được xây dựng trong 2 năm, trong đó có 2 hạng mục chính là tượng Phật Thích Ca cao 25m và tháp hội. Tổng kinh phí xây dựng công trình gần 2,5 tỷ đồng, do đồng bào phật tử trong và ngoài tỉnh đóng góp. Việc xây dựng Thích Ca Phật đài của chùa Cái Giá Chót nhằm phục vụ và đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của sư sãi và đồng bào Khmer, cũng như góp phần bảo tồn, phát huy giá trị của những công trình nghệ thuật kiến trúc Khmer để quảng bá và thu hút khách du lịch.
___________________
Tiếng Anh (English)
Cai Gia Chot Pagoda, presided over by Most Venerable Thang Toa Tang Sa Vong, is located at number 94 Cai Gia hamlet, Hung Hoi commune, Vinh Loi district, Bac Lieu province, approximately 6km northeast of the city center of Bac Lieu. Classified as a historical architectural monument, Buppharam Pagoda is one of the temples following the Southern Zen sect.
Buppharam Pagoda was established in the year of Quy Dau (1573) by Most Venerable Kim Bupha. Initially, the pagoda was built in Phum Pro-au-krom, Nuoc Man hamlet, Hung Hoi commune, on a land area of 18,144m2 donated by the Buddhist family of Mr. Sao and Mrs. Xem. With the support of about 100 Buddhist families, the pagoda was constructed from local materials such as leaves, wooden pillars, and thatched roofs.
After several relocations, the pagoda was finally built in Phum Kh-veng BoBel, Cai Gia hamlet. Throughout its history, many venerable monks have overseen renovation and expansion projects of the pagoda, such as Venerable Truong Cao, Venerable Lam Meak, Venerable Tran Mok, and many others. Most Venerable Tang Sa Vong has been overseeing the construction of many new architectural works since 1987, including the reconstruction of the main hall and other auxiliary structures such as Pali schools, kitchens, and monks’ quarters.
Especially noteworthy is the construction of the Shakyamuni Buddha statue, including a 25m tall statue of Shakyamuni Buddha and a pagoda, which was built in 2 years with a total cost of nearly 2.5 billion Vietnamese dong contributed by the Buddhist community. The goal of this construction is to serve the religious needs of the community and preserve traditional Khmer architectural artworks, while also attracting tourists to visit Cai Gia Chot Pagoda.
Tiếng Trung (Chinese)
Cai Gia Chot寺庙，由最尊贵的Thang Toa Tang Sa Vong主持，位于Bac Lieu省Vinh Loi区Hung Hoi社区Cai Gia村94号，距离Bac Lieu市中心约6公里，位于东北方向。 Buppharam寺被列为历史建筑遗迹之一，是南宗佛教寺庙之一。
Buppharam寺于Quy Dau年（1573年）由最尊贵的Kim Bupha创建。最初，寺庙建在Hung Hoi社区Nuoc Man村Phum Pro-au-krom，占地18,144平方米，由佛教徒Sao先生和Xem女士捐赠。在约100个佛教家庭的支持下，寺庙是用当地材料建造的，如树叶，木柱和茅草屋顶。
经过几次迁移，寺庙最终建在Cai Gia村Phum Kh-veng BoBel。在其历史上，许多尊贵的僧侣监督了寺庙的翻新和扩建项目，如Truong Cao尊者，Lam Meak尊者，Tran Mok尊者等。自1987年以来，Thang Toa Tang Sa Vong尊者一直负责监督许多新的建筑工程，包括重建主殿和其他辅助结构，如巴利学校，厨房和僧侣宿舍。
特别值得一提的是释迦牟尼佛塑像的建造，包括一尊高25米的释迦牟尼佛塑像和一座塔楼，该塑像是由佛教社区捐款的近25亿越南盾在2年内建成的。此建设的目标是满足社区的宗教需求，保护传统的高棉建筑艺术品，同时吸引游客参观Cai Gia Chot寺庙。
Tiếng Pháp (French)
Le temple de Cai Gia Chot, dirigé par le très vénérable Thang Toa Tang Sa Vong, est situé au numéro 94 du hameau de Cai Gia, commune de Hung Hoi, district de Vinh Loi, province de Bac Lieu, à environ 6 km au nord-est du centre-ville de Bac Lieu. Classé comme monument architectural historique, le temple de Buppharam est l’un des temples de la secte du Bouddhisme du Sud.
Le temple de Buppharam a été fondé en l’an Quy Dau (1573) par le très vénérable Kim Bupha. Initialement, le temple a été construit à Phum Pro-au-krom, hameau de Nuoc Man, commune de Hung Hoi, sur un terrain de 18 144 m2 donné par la famille bouddhiste de M. Sao et Mme Xem. Avec le soutien d’environ 100 familles bouddhistes, le temple a été construit à partir de matériaux locaux tels que des feuilles, des piliers en bois et des toits de chaume.
Après plusieurs déplacements, le temple a finalement été construit à Phum Kh-veng BoBel, hameau de Cai Gia. Tout au long de son histoire, de nombreux moines vénérables ont supervisé des projets de rénovation et d’agrandissement du temple, tels que Vénérable Truong Cao, Vénérable Lam Meak, Vénérable Tran Mok, et bien d’autres. Le très vénérable Tang Sa Vong supervise la construction de nombreux nouveaux travaux architecturaux depuis 1987, notamment la reconstruction du hall principal et d’autres structures auxiliaires telles que les écoles Pali, les cuisines et les logements des moines.
Il convient de noter en particulier la construction de la statue de Bouddha Shakyamuni, comprenant une statue de Bouddha Shakyamuni de 25 m de haut et une pagode, qui a été construite en 2 ans avec un coût total de près de 2,5 milliards de dongs vietnamiens, contribués par la communauté bouddhiste. L’objectif de cette construction est de répondre aux besoins religieux de la communauté, de préserver les œuvres d’art architectural traditionnelles khmères, tout en attirant les touristes à visiter le temple de Cai Gia Chot.
