Quận Long Biên, Hà Nội nổi tiếng với nhiều chùa chiền, đình miếu. Một trong số đó phải kể đến ngôi chùa cổ Thanh Am. Di tích này là điểm đến tâm linh hấp dẫn thu hút Phật tử Hà thành và khách du lịch tới tham quan. Chùa còn có tên gọi khác là Động Linh tự. Trải bao thăng trầm, biến cố của lịch sử ngôi chùa vẫn sừng sững, hiên ngang soi bóng xuống dòng sông Đuống thơ mộng, hữu tình.
Vị trí
Chùa Thanh Am tọa lạc trên một khu đất bằng phẳng, số 76, Tổ 24 phố Thanh Am, phường Thượng Thanh, Long Biên, Hà Nội. Chùa nằm ngay ở Quốc lộ 1A, bờ Nam sông Đuống. Từ trung tâm của thủ đô di chuyển 10km về phía Bắc là tới di tích. Nếu đi qua cầu Chương Dương thì chùa Thanh Am là địa điểm thăm quan đầu tiên trong tuyến thăm di tích Cổ Loa.
Lược sử
Động Linh tự thuộc làng Việt cổ Thanh Am, đây là một điểm đến nổi tiếng trong quần thể di tích Trạng Trình – Nguyễn Bỉnh Khiêm. Nói về làng Thanh Am thì đây là một ngôi làng do Nguyễn Bình Khiêm tới khai hoang, định cư rồi xây dựng thành. Hiện tại không có một ghi chép cụ thể nào về sự hình thành của chùa nhưng qua một số tấm bia đá còn lại thì từ khi lập làng nhân dân đã xây chùa để thờ tự, làm nơi tín ngưỡng tâm linh.
Trên quả chuông đồng hiệu Cảnh Thịnh nguyên niên (1793) ghi chép những nét độc đáo của chùa và cho thấy chùa Thanh Am vốn là danh thắng nổi tiếng thời bấy giờ. Năm Đinh Mùi (1787) do chiến tranh nên ngôi chùa bị phá hủy. Đến năm 1793 dân làng mở hội kêu gọi đóng góp tiền bạc để đúc chuông. Trên chuông còn khắc công đức của một số tướng lĩnh và chỉ huy của quân Tây Sơn. Năm 1859 dân làng lại đúc quả chuông bằng đồng “Thanh Am tự chung”.
Qua các lần đúc chuông và những ghi chép còn sót lại đã phần nào khẳng định được quy mô của Động Linh tự. Trải qua năm tháng, trước sự biến động của xã hội và tàn phá của thiên nhiên chùa được chuyển về phía sau đình. Chùa được tôn tạo lại năm 2002, hoàn thành vào ngày 20 tháng 4 năm Quý Mùi (2003). Hoàn thành nhà Tổ ngày 15 tháng 11 năm Quý Mùi (2003).
Kiến trúc
Cũng như bao ngôi chùa cổ khác, kiến trúc của chùa Thanh Am mang phong cách của cổ kính, thâm nghiêm. Trước đây chùa gồm có một dãy nhà 3 gian, bên trong xây các bệ gạch cao. Vị trí này là nơi để thờ các vị Phật, Bồ Tát, Thánh Mẫu. Vào những năm 2000 đến 2003 chính quyền và nhân dân đã tôn tạo chùa với sự bề thế và khang trang hơn xưa.
Kiến trúc hiện tại của chùa gồm 5 gian và nhà thờ Tổ. Tại nhà thờ Tổ nổi bật với bệ thờ nhiều bậc, cao dần từ ngoài vào trong. Trên cùng là tượng Tam thế sau đó là tượng A Di Đà rồi bộ tượng Thích Ca sơ sinh đứng trên tòa sen. Hai bên là sự có mặt của Phạm Thiên và Đế Thích. Lớp dưới cùng thờ hai vị Thánh Mẫu, hai bên có tượng Thánh Tăng, Đức Ông, Bồ tát và chân dung sư Tổ.
Di vật
Chùa Thanh Am là một trong số những ngôi chùa cổ lưu giữ những di vật có giá trị như:
- 11 pho tượng cũ mang niên đại thế kỷ XIX có giá trị văn hóa nghệ thuật đáng kể trong dòng điêu khắc tôn giáo truyền thống của dân tộc.
- Chuông đồng “Tạo trú hồng chung” năm Cảnh Thịnh nguyên niên (1793) cao 0,82m, đường kính miệng 0,57m, chu vi 1,55m, mặt chuông chia làm 5 ô, có khắc Bài ký dài, ghi lại việc đúc chuông, những người công đức và các vần thơ ca ngợi cảnh đẹp của làng Hoa Am.
Lễ hội
Cứ đến tháng ba là người dân khắp nơi lại tụ họp về đây để trẩy hội. Phong tục cổ truyền và lễ hội truyền thống chùa Thanh Am được diễn ra vào ngày mồng 9, 10 tháng 3 âm lịch. Trong lễ hội nổi bật với tục “rước nước” với mong muốn mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi. Đây là một nét đẹp của những cư dân nông nghiệp và vùng châu thổ Sông Hồng. Ngoài ra những nghi thức trong lễ hội nhằm mục đích tôn vinh, tri ân tới những đấng tối cao đã che chở, bao bọc cho con dân.
Vào tháng 9/1/1990 chùa và đình đã được Bộ Văn hóa thông tin xếp hạng di tích lịch sử văn hóa. Với những giá trị vốn có chùa Thanh Am đã và đang trở thành điểm gặp gỡ tâm linh của người dân Long Biên. Là danh thắng đẹp hấp dẫn du khách gần xa đến chiêm bái, vãn cảnh.
Tham khảo
- http://ditichlichsu-vanhoahanoi.com/2017/10/03/chua-thanh-am/
- https://thcsngocthuy.longbien.edu.vn/di-tich-lich-su-van-hoa-quan-long-bien/gioi-thieu-di-tich-lich-su-van-hoa-chua-thanh-am/ctmb/11074/278851
