Đền Quan Lớn Tuần Tranh (Huyện Ninh Giang, Tỉnh Hải Dương)

Đền Quan Lớn Tuần Tranh là ngôi đền cổ tại Việt Nam, theo dân gian “Quan Lớn Tuần Tranh” là danh từ dùng để gọi một cách kính cẩn vị thần cai quản khúc sông ở gần bến đò Tranh. Đền có tên gọi khác là “Đền Tranh”. Đền Quan Lớn Tuần Tranh tọa lạc tại Xã Đồng Tâm, Huyện Ninh Giang, Tỉnh Hải Dương.

Lược sử

Đền Quan Lớn Tuần Tranh được lập ra ở triều đại nhà Trần, tại vùng ngã ba sông Tranh giao với Sông Luộc. Đây là ngôi đền thờ vị thần cai quản khúc sông này. Ban đầu, ngôi đền này chỉ là ngôi miếu nhỏ nằm sát bên sông. Do ảnh hưởng của yếu tố thủy triều và nước xoáy, ngôi miếu bị tác động. Do vậy, đến năm 1935 người dân nơi đây lập đền thờ mới tại làng Tranh Xuyên.

Đến giữa thập kỷ 40 của thế kỷ XX, Đền Tranh được cải tạo với quy lớn theo kiểu Trùng thiềm điệp ốc. Vào những năm 60 của thế kỷ XX, đền được di chuyển về phía Bắc thị trấn Ninh Giang cách đền cũ 300m. Đền Quan Lớn Tuần Tranh trải qua 3 lần trùng tu đã chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử và những nét độc đáo trong văn hóa Việt. Căn cứ vào hệ thống bia ký tại đền cho biết, vào năm Tự Đức thứ 5 (1852) đền đã có nhiều người công đức để tu tạo.

Những cột mốc đánh dấu sự kiện trọng đại của đềnTranh như:

Năm 1941 – 1945 đền tranh được cải tạo rộng lớn, theo kiến trúc “trùng thiềm điệp ốc”, 5 nếp nhà nối nhau.
Năm 1946, thực hiện chủ trương “tiêu thổ kháng chiến” các nếp nhà của đền lần lượt được tháo dỡ, chỉ để lại cung cấm làm nơi thờ tự.
Năm 1954, đền Tranh được phục dựng lại để đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân nơi đây.
Năm 1966, do cần mở rộng doanh trại của quân đội, nhân dân địa phương cùng 513 chuyển 3 gian hậu cung về dựng ở địa điểm mới cách đền cũ 300 m về phía Bắc (vị trí hiện nay).
Năm 1996,đền Tranh được xây dựng 7 gian tiền tế; Ngày 3 tháng 6 năm 1999, khởi công xây dựng nhà trung từ; năm 2004 hoàn thành việc xây dựng nghi môn và tòa hậu cung; năm 2006 xây dựng đông vu và nhà hóa sớ.

Đền Quan Lớn Đền Tranh thờ thần và đặt trong khám và đây đó trên xà trên khung cửa được gắn những rắn thần bằng vải nhồi bong màu sặc sỡ, ban đêm được ánh điện soi sang lấp lánh cửa đồ thờ, hương án làm tăng thêm vẻ uy nghi vốn có của nơi thờ tự.

Đền Tranh nơi có 11 ban thờ

Đền Tranh là ngôi đền cổ gồm 11 ban thờ như:

Ban thờ Phật
Ban thờ Thánh mẫu
Ban thờ Ngọc hoàng Thượng đế
Ban thờ Ngũ vị tôn ông
Ban thờ Tứ phủ chầu bà (Thiên phủ, Địa phủ, Thuỷ phủ, Nhạc phủ)
Ban thờ Quan lớn Tuần Tranh
Ban thờ Sơn trang
Ban thờ Động chúa sơn lâm
Ban thờ Thành hoàng: Quý Minh và Vũ Đô Mạnh
Ban thờ Mẫu địa
Ban thờ Đức thánh Trần

Lễ hội Đền Quan Lớn Đền Tranh

Theo dân gian có câu “đền thiêng lắm, linh ứng lắm, cầu gì được lấy” nên hằng năm vào mỗi kỳ mở hội, khách thập phương từ Bắc Giang, Hải Phòng, Hà Nội, Nam Định,… về đây tham dự lễ hội đông đúc.

Lễ hội đền tranh có 3 mùa lễ hội trong 1 năm như:

Hội tháng 2, vào ngày 10 -20/2, trọng hội vào ngày 14/2– ngày sinh của Quan Lớn Tuần Tranh.
Hội tháng 5, từ ngày 20 -26/5, ngày trọng hội là ngày hóa Đức Thánh

Ngày rước thần có những ông đồng bà đồng “xiên lình” qua má để tỏ phép lạ của con người khi linh ứng nhập. Thanh đồng Nguyễn Thanh Tâm(ông đồng hay xuất hiện trong các cuộc hầu đồng biểu diễn ở Kiếp Bạc, Lãnh Giang) người Kim Thành, Hải Dương là người có rất nhiều canh hầu ở đền.

Lễ hội đền Tranh có quy mô rộng lớn, thu hút khách nhiều tỉnh phía Bắc, một trong những hội lớn của Hải Dương, có sức hấp dẫn lạ thường, đặc biệt với các bà các cô ở các thành phố, bởi thế khách thập phương đến đây rất đông. Không chỉ trong những ngày hội (thường kéo dài tới 7 ngày) mà những ngày thường cũng không ít khách đến lễ và không thể thiếu tiết mục hát chầu văn.