Giới thiệu chung
Chầu Đệ Tam Thoải Phủ là vị Chầu Bà thứ ba trong hàng Tứ Phủ Thánh Chầu, sau Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn, trước Chầu Đệ Tứ Khâm Sai. Bà là người hầu cận Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ.
Thời gian khánh tiệc Chầu Bà Đệ Tam
Khánh tiệc Chầu Bà Đệ Tam Thoải Phủ diễn ra vào ngày 18/4 âm lịch hằng năm, nổi tiếng nhất tại đền Hàn Sơn (đền Thác Hàn).
Dâng lễ
Mỗi con hương khi đến thỉnh trước cửa nhà ngài đều dâng một mâm lễ với đầy đủ các thức lễ như một đĩa hoa, một đĩa quả với nhiều loại quả, cơi trầu, quả cau, cút rượu, xôi thịt, thẻ hương, giấy tiền và một cánh sớ…
Riêng với Chầu Đệ Tam Thoải Phủ, các thức lễ dâng lên phải có màu trắng. Các vật lễ phải được sắp xếp một cách trang nghiêm ngay ngắn, thể hiện sự tôn trọng đối bà. Không những thế, giúp các sở nguyện dễ dàng được chứng giám hơn.
Hầu giá
Chầu Đệ Tam là vị chầu ít khi giáng đồng nhất (Cũng chính vì sự nhầm lẫn, cho rằng Chầu là hóa thân của Mẫu Thoải, vốn gắn với sự tích buồn, nên người ta thường kiêng hầu Chầu, đặc biệt là trong các dịp tiệc mừng vui, lễ Thượng Nguyên, hoặc đại đàn mở phủ).
Nếu trong Đại đàn mở phủ mà dâng bốn tòa sơn trang thì người ta cũng không hay thỉnh chầu về chứng mà thường thỉnh Chúa Thác Bờ hoặc Chầu Bé Thoải Bản Đền đền thay cho giá chầu để chứng tòa màu trắng. Chầu chỉ ngự về khi người hầu bắc ghế hầu Tứ Phủ ở các ngôi đền thờ các vị thánh hàng Thoải hoặc tại chính đền thờ Mẫu Thoải.
Chầu ngự về thường mặc áo màu trắng, cầm quạt khai cuông.
Bản văn
Khi hầu Chầu Đệ Tam, nhiều thanh đồng sử dụng bản văn của Mẫu Đệ Tam.
Có ý kiến cho rằng không nên như vậy, thay vào đó phải sử dụng bản văn riêng của Chầu. Chầu Đệ Tam không phải Mẫu Đệ Tam, do vậy khi hầu giá Chầu Đệ Tam, không nên sử dụng bản văn của Mẫu Đệ Tam mà phải sử dụng bản văn riêng của Chầu Đệ Tam.
Sau đây là một số bản văn khi hầu giá Chầu Đệ Tam Thoải Phủ.
Bản 1:
Xuân qua ba tiết tháng hè
Thu rồi đông đến mây che thanh nhàn
Mừng giầu mừng thịnh mừng sang
Phú lại mừng quý quan sang mừng giầu
Làm tôi Chầu độ sống lâu
Phơ phơ tóc bạc trên đầu bằng bông
Trứng rồng lại nở ra rồng
Hạt thông lại nẩy chồi thông rườm rà
Bốn phương phẳng lặng can qua
Dân an quốc thái xướng ca chơi bời
Quân thần phải đạo chúa tôi
Trên thuận lòng trời dưới thuận lòng dân
Hội đồng ba phủ nghiêm quân
Đệ tam chầu thoải thanh tân hay là
Tóc mây rẽ mái mượt mà
Lưng ong mắt phượng da ngà điểm trang
Tay đàn tang tính tình tang
Miệng cười hoa nở ai đang hầu Chầu
Muôn dân thiên hạ cúi đầu
Quyền Chầu cai quản bộ hầu nàng tiên
Rong chơi cửa phủ cửa đền
Vâng lệnh Mẫu truyền giáng phúc trừ tai
Ơn trên tiếp lộc ban tài
Độ cho già trẻ gái trai yên lành
Khi vui trống phách rập rình
Đỉnh đang thơ phú tính tình giao ca
Thơ thơ phú phú ngâm nga
Cung năm dịp bẩy cung ba dịp mười
Thơ dâng đã bốn câu rồi
Lạy bà bảo hộ tiểu tôi an lành
Chậu nước trong xin bà tẩy điện
Vuông nhiều điều còn vẹn liêm phong
Xin bà đại xá cho đồng
Kẻo còn nhầm lỗi kẻo còn dại ngây
Chúa tiên khéo miệng khéo tay
Miệng thời tấu đối tay may vóc rồng
Xách đầy theo Mẫu vô cung
Dệt tấm vóc rồng tiến đức vua cha
Lộc tài Chầu mới ban ra
Bổng lộc cho lắm lại nhiều hơn xưa
Đồng con hương khói phụng thờ
Ba mươi mồng một mười tư hôm rằm
Chữ rằng Thánh giáng lưu ân
Chầu bà ban lộc thiên xuân thọ trường
Bản 2:
Tiểu tôi rung trống quỳ tâu
Tâu qua Thuỷ Phủ trước sau trình bày
Thỉnh mời Chầu Thoải thiêng thay
Hành vân giá vũ ngự rầy gió mưa
Kéo mây dâng nước mịt mờ
Vua Cha phán hỏi đền thờ nơi nao
Việc làm phảng phất chiêm bao
Vi nam vi nữ trần nào ai hay
Bệnh nhân lòng dạ vơi đầy
Cơm ăn chẳng được nước rày cầm hơi
Thuốc vào lại hãm mồ hôi
Xem trong chứng bệnh ấy thời khó thông
Ngày đêm lo sợ hãi hùng
Khâm sai bà đã ứng trong bao giờ
Bệnh làm như thể lửa hơ
Tứ chi quyết lãnh trói gò chân tay
Bệnh làm đêm nặng hơn ngày
Thuốc thang chẳng đỡ hao gầy hình dong
Phải mau thỉnh bóng mời đồng
Kiều lên xem xét gia trung thế nào
Hay là cô tổ nhập vào
Dưới toà Thuỷ Phủ quan cao Động Đình
Tín chủ con sửa lễ tâm thành
Vua Cha giáng ngự uy hành mới hay
Mời Bà khâm sai về đây
Trần gian sớ điệp kêu rầy làm sao
Khâm sai thời đó tâu vào
Tâu qua Thuỷ Phủ quan cao trình bày
Khâm sai Thoải Phủ thiêng thay
Mẫu cắt Bà rày giữ bệnh trần gian
Thánh Chầu chưa có lễ ban
Khéo mời khéo luyện khéo van mới về
Trông ơn đại đức đan trì
Trần gian bất đáng để thời Bà coi
Khéo kêu Bà độ cho người
Rút bệnh về thuỷ lên chơi thạch bàn
Thấy người phù thuỷ dương gian
Tay cầm búa sắt roi son khảo trừ
Phán rằng lễ ấy cho hư
Khuyên mời chẳng có khảo trừ vào ai
Khâm sai giận chẳng chả nhời
Người lại vì người tiên lại vì tiên
Chớ nghe thầy bói càn xiên
Nơi khấn chẳng khấn khấn liền nơi đâu
Bấy giờ đệ tử kêu cầu
Xin Bà nghĩ lại trước sau thương đồng
Bà lại hoá phép thần thông
Tiếp lộc cho đồng cứu trợ bệnh nhân
Chữ rằng Thánh giáng lưu ân
Thánh Bà lưu phúc thiên xuân thọ trường
