Chầu Mười Đồng Mỏ là ai?
Chầu Mười Đồng Mỏ (hay có tên gọi khác là Chầu Mười Mỏ Ba) là vị thánh chầu thứ mười trong hàng Tứ phủ Thánh Chầu, đứng sau Chầu Chín Cửu Tỉnh, cũng giống như Chầu Tám Bát Nàn, Chầu Mười Đồng Mỏ là vị nữ tướng anh linh hiển hách nhất vùng Lạng Sơn.
Tên gọi Đồng Mỏ được lấy từ địa danh nơi chầu đã lập được nhiều chiến công hiển hách trong công chiến đấu trấn giữ bảo vệ bờ cõi trước quân xâm lược nhà Minh.
Thần tích Chầu Mười Đồng Mỏ
Chầu Mười Đồng Mỏ là người Tày, sống dưới thời Lê Thái Tổ Trung Hưng, đã khởi binh chống lại giặc Minh khi chúng sang xâm lược nước ta. Chầu sinh ra trong một gia đình có truyền thống đao cung ở đất Mỏ Ba (nay là Đồng Mỏ), Chi Lăng, thuộc tỉnh Lạng Sơn.
Lớn lên, bà trở thành vị tướng tài ba, oai phong lẫm liệt, đã tập hợp binh mã, kêu gọi người trong các dân tộc ở đất Đồng Mỏ, cùng đoàn kết đứng lên giúp vua Lê đánh đuổi giặc Minh.
“Một mối xa thư đồ sộ, há để ai chém rắn đuổi hươu. Hai vầng nhật nguyệt chói lòa, đâu dung lũ treo dê bán chó”.
Nàng chiêu mộ binh sĩ, rèn đúc giáo gươm quyết phò Lê Lợi diệt giặc cứu khổ muôn dân. Vua rất tin tưởng, giao cho chầu trấn giữ các châu, nơi cửa ải Chi Lăng. Đức vua tin tưởng, giao cho bà trấn giữ các châu, nơi cửa ải Chi Lăng. Năm ấy trận Chi Lăng, Xương Giang trăm bề gian khó nhưng vị nữ nhi vẫn xả thân chiến trường. Trong trận quyết chiến ở Chi Lăng, Xương Giang, Chầu đã một đao một ngựa giao chiến chầu lập công chém cụt đầu tên tướng giặc Liễu Thăng và lập được công lớn.
Sau khi nước nhà sạch bóng quân thù, bà được vua phong thưởng, giao cho cai quản vùng Mỏ Ba, Đồng Mỡ, trấn giữ ải Chi Lăng. Tại vùng Mỏ Ba, Chầu đã giúp dân lập xóm ấp, làng bản, dạy họ cách trồng lúa, trồng ngô khoai. Với tấm lòng yêu dân như con, Chầu được già trẻ, trai gái, gần xa mến phục.
Vào một ngày cuối thu, trên trời xanh xuất hiện đám mây ngũ sắc và trong đám mây đó, có các tiên nàng cùng một vị lão tiên bà xuống hạ giới để rước Chầu về thiên cung.
Sự tích Chầu Mười Đồng Mỏ là con gái tù trưởng ở đất Đồng Mỏ
Sự tích Chầu Mười Đồng Mỏ là con gái tù trưởng ở đất Đồng Mỏ. Sinh thời Chầu giỏi võ và kiếm cung, khi vua Lê Thái Tổ hiệu triệu toàn dân đánh giặc, chầu đã chiêu binh ra sức giúp triều đình. Sau khi giặc tan triều đình phong công, trấn giữ vùng Mỏ Ba, lúc thanh bình chầu lại giúp dân lập ấp tế trợ cứu bần. Đến mùa thu Chầu mãn hạn về tiên.
Thờ phụng
Đền Chầu Mười Mỏ Ba được lập ngay sát cửa ải Chi Lăng, nơi bà trấn giữ năm xưa, chính là Đền Chầu Mười Đồng Mỏ hay Đền Mỏ Ba, lập tại xã Mỏ Ba, thị trấn Đồng Mỏ, Lạng Sơn.
Theo huyền tích Chi Lăng, Xương Giang thì ngày khánh tiệc của Chầu là vào 20/9. Còn theo một số tài liệu khác như sử nhà Lê thì ngày tiệc của Chầu là ngày 20/10, có nơi là 10/11.
