Chùa Bà Đá là ngôi chùa nổi tiếng với nhiều sự tích thiêng liêng. Chùa Bà Đá nằm trên một con phố nhỏ, nhưng hiện diện hai hệ tín ngưỡng Phật giáo và Công Giáo. Đây là ngôi chùa cổ tọa lạc tại Hàng Trống, Hoàn Kiếm, Hà Nội. Chùa có tên chữ là Linh Quang tự hay Sùng Khánh tự.
Lược sử
Chùa Bà Đá được xây dựng vào đời vua Lê Thánh Tông (1460-1497). Sự tích khi đào đắp đất thành Thăng Long ở làng Báo Thiên Tự Tháp (tức khu nhà thờ ngày nay). Trong quá trình, đào đất đã phát hiện được một pho tượng bằng đá. Pho tượng có hình dáng một người phụ nữ (tương truyền là một pho tượng Phật bằng đá). Người dân , cho rằng đây là thánh mẫu nên đã lập đền thờ tại nơi đã đào được bức tượng đó và được gọi là đền Bà Đá.
Sự linh thiêng của ngôi đền Bà Đá, được người dân nơi đây đóng góp của xây dựng thành ngôi chùa, đón sư về trụ trì và thờ Phật. Chùa có tên chữ là Linh Quang tự. Khi quân Tây Sơn đánh ra Thăng Long. Chùa Bà Đá ảnh hưởng nghiêm trọng.Thiền Sư Khoan Giai ở chùa Hòe Nhai, theo dòng Tào động đã đứng ra trùng tu trụ trì.
Trong thời kì Pháp thuộc, chùa bị cháy và pho tượng đá nguyên thủy bị hủy mất. Dân làng nơi đây, đóng góp và xây lại. Rước pho tượng Phật Thích Ca bằng đá về thờ tự. Trải qua nhiều đợt tu sửa, chùa Bà Đá không còn giữ được nhiều cổ vật. Một số cổ vật vẫn được lưu giữ tại chùa như : hai quả chuông được đúc vào triều nhà Nguyễn (1873-1881) cùng một tấm khánh đồng đúc năm 1842.
Chùa Bà Đá là nơi thờ phật. Hằng năm, vào những ngày lễ, tết hay ngày mùng 1, ngày 15 hàng tháng. Người dân xứ Hà Thành thường đến nơi đây cầu bình an cho gia đình.
Kiến trúc và cảnh quan
Chùa Bà Đá có kiến trúc độc đáo so với nhiều chùa khác tại Hà Nội. Đến với chùa, đầu tiên ta sẽ phải qua cổng chùa (tam quan ) nhỏ. Tên chùa được đề nổi bằng chữ quốc ngữ “Chùa Bà Đá”. Hai bên cổng chùa, được đối câu chữ hán song song.
Qua cổng chùa, là một khoảng sân với những nét rất xưa , cổ kính mà thiêng liêng. Trải qua nhiều đợt trùng tu gần đây chùa Bà Đá đã định xây theo kiểu “nội công ngoại quốc”. Tức hướng mặt chùa về phía Bắc.
Chùa gồm các kiến trúc khu vực như : tiền đường, thượng điện thờ Phật, nhà thờ Tổ, nhà thờ Mẫu. Tiền đường là nơi thờ Phật, được bố trí 5 gian thiết kế theo hình dạng chữ “nhất”. Nối liền với Thiêu hông tạo thành phật đường lớn. Thượng điện gồm 4 gian được thiết kế theo chữ “Đinh” nối liền với hậu cung tạo lên khối kiến trúc vuông vắn và đối xứng. Bên ngoài, hao dãy hành lang nằm đối xứng tả hữu giáp với hậu đường nhà thờ Tổ và nhà Thờ Mẫu.
Trước sảnh Tiền đường được đặt lư hương và đôi đèn đá đặt giữa hai tháp mộ cổ. Điều đặc biệt, dưới chân đôi đèn có hoa văn hoa sen tinh xảo. Bước tới thềm rồng tiền đường, là phần mái hiên thấp được đỡ bằng 4 chiếc cột đá xanh được chạm khắc tinh xảo và công phu.
Chùa Bà Đá có nét đặc biệt, Chính là nơi đây có rất nhiều pho tượng quý và giá trị. Ví như bức tượng gỗ lớn tạc hình đức Phật Thích Ca niêm hoa, hai bên là bức tượng các tôn giả A-na và tượng Ca-Diếp. Phía sau là tượng Phật A-di-đà tọa sen cùng hai bồ tát Quan Âm và Đại Thế Chí.
Điểm nhấn, khác biệt với nhiều chùa, tòa bái đường tại chùa Bà Đá không có bức tượng hộ Pháp như thường thấy. Ngoài ra, cuối dãy hành lang còn có 4 tháp mộ đối xứng qua trục chính và áp sát tường ngoài hậu cung thượng điện. Chùa Bà Đá là địa điểm linh thiêng, mà nhiều phật tử gần xa đến đây. Chùa còn giữ được những nét cổ kính thời xưa.