Lược sử
Vị trí
Chùa hang 1
Du khách có thể men theo đường lát đá phiến bao gồm 53 bậc để đặt chân lên sân chùa ở bên tay trái, chùa nằm trong một ngách của hang 2. Trước cửa chùa là một khoảng sân rộng 6m, dài 16m, hai bên được bó nền bằng hai lớp đá phiến xanh có thể trải chiếu để ngồi. Đặc biệt khi bước vào chùa ta gặp ngay một bàn cờ được khắc ngay trên đá hình vuông (56 x 56cm) hàng năm vào ngày 15 tháng giêng dân làng mở hội, ở đây diễn ra thi đấu cờ.
Chùa được xây dựng có kết cấu hình chữ nhất (-), có chiều dài 3m; chiều rộng 3,14m; cao 4,10m, với cấu trúc cột cái, cột quân, cửa bức bàn phía trước, phía sau và ván bưng xung quanh chùa đều bằng gỗ. Chùa được xây dựng từ lâu đời và được tôn tạo lại vào thời nhà Nguyễn ở trên thượng lương chùa có ghi dòng chữ: “Hoàng triều Khải Định Nhâm tuất niên” (Khải Định năm Nhâm Tuất 1892).
Chùa hang 2
Từ cửa hang chùa 1 rẽ phải khoảng 5 – 6m là đến hang thứ 3 là đến Chùa Hang 2 (theo cách gọi của nhân dân đại phương). Nhìn tổng thể Chùa Hang 2 cũng được xây dựng có kết cấu như chùa Hang 1, với kiến trúc hình chữ nhất (-), gồm có bốn hàng cột cái cao 2,81m; cột quân cao 2,38m, ngôi chùa đứng án ngữ trước cửa hang thứ 3. Chùa hang 2 cũng có kiến trúc hoàn toàn bằng gỗ, kể cả mái lợp. Theo nhân dân địa phương Chùa Hang 2 được xây dựng từ lâu và được trùng tu tôn tạo lại vào năm thời nhà Nguyễn. Hiện trên thượng lương chùa có ghi dòng chữ năm trùng tu: “Đại Nam Bảo Đại thập nhị niên tuế thứ Đinh sửu thập nhị nguyệt thập nhị nhật lương thời thụ trụ thượng lương đại cát lượng”. Nghĩa là chùa được tu bổ vào năm Bảo Đại thứ 12, tháng 12, ngày 12 năm Đinh sửu (năm 1937).
Kiến trúc
Chùa Hang 1 và Chùa Hang 2 là những công trình kiến trúc mà người xưa đã lợi dụng địa thế mái vòm của hang đá để xây dựng công trình kiến trúc gỗ ngôi chùa ở bên trong hang, vì mái đá, vòm hang có sức bền để chống đỡ mưa nắng. Nhưng trong tâm niệm về tín ngưỡng tôn giáo, người xưa vẫn muốn điểm tâm kiến trúc thành ngôi chùa với đầy đủ các hạng mục như công trình đứng ngoài trời để bảo vệ tượng pháp và di vật cổ, đồng thời cũng tạo thêm vẻ trang nghiêm, trầm mặc, mà sức mạnh và đường nét bố cục của kiến trúc tạo nên.
Chùa Hang được xây dựng trong hang thứ 2, có kiến trúc hoàn toàn bằng gỗ, trong chùa có hệ thống tượng phật được tạc từ thế kỷ 18 đây là một di sản độc đáo đối với di tích tỉnh Hoà Bình, trên những bức cốn là những đường nét hoa văn được chạm trổ cầu kỳ mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn.
Giá trị
Theo các nhà khảo cổ học thì Hang Chùa cũng là nơi phát hiện ra dấu vết khảo cổ học thuộc nền “Văn hoá Hoà Bình”. Trong hang 2 và hang 3 người ta đã tìm thấy các trầm tích hoá thạch thức ăn của người xưa như vỏ ốc, vỏ sò, mảnh công cụ…
Vào thời Trung đại dấu tích văn hoá cũng để lại ở đây khá đậm nét đó là quả chuông đồng được đúc vào năm Cảnh Hưng thứ 44 (năm 1783). Người xưa cũng để lại ở đây 2 dòng chữ đại tự, 1 bài thơ, 2 bài ký, một bia đá. Đó là những văn tự thành văn rất hiếm hoi ở các di tích hang động của tỉnh Hoà Bình hiện nay.
Lễ hội
Hàng năm, chư Tôn đức chùa Hang và dân làng 14 thôn xóm xã Yên Trị – huyện Yên Thủy – tỉnh Hòa Bình mở hội đầu xuân – một truyền thống tín ngưỡng dân gian được tổ chức trong 3 ngày vào ngày mùng 13 – 15 tháng Giêng cầu Quốc thái dân an, cầu cho mưa thuận gió hòa, cầu cho mùa màng tươi tốt.
Trong suốt mùa lễ hội, hàng nghìn người đến từ nhiều vùng miền trong cả nước đã quy tụ về chùa Hang, đại chúng còn được hòa vào không khí đầu xuân khi tham gia các trò chơi dân gian, thi đấu thể thao và thưởng thức các món ăn đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số, qua cuộc thi ẩm thực của các thôn trên địa bàn xã Yên Trị.
Tham khảo
- http://www.baohoabinh.com.vn/40/70767/Chua_Hang_va_Hang_Chua.htm
- http://www.baohoabinh.com.vn/16/127252/Kham-pha-di-tich-Chua-Hang-hang-Chua.htm
- https://phatgiao.org.vn/hoa-binh-chua-hang-to-chuc-le-hoi-hang-chua-dau-xuan-d13591.htm
- https://vi.wikipedia.org/wiki/Hang_Ch%C3%B9a_(Y%C3%AAn_Th%E1%BB%A7y)
