Giới thiệu chung
Chùa Quỳnh Lâm – tên thường gọi là chùa Quỳnh, tên tự là Quỳnh Lâm Tự. Chùa Quỳnh Lâm tọa lạc tại xã Tràng An, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Chùa là một trong các ngôi chùa nổi tiếng của Việt Nam, xưa kia chùa là một trung tâm Phật giáo quan trọng của dòng thiền Trúc Lâm.
Lược sử
Theo các tư liệu lịch sử, chùa Quỳnh Lâm được xây dựng vào thời vua Lý Thần Tông (1127 – 1138) bởi Quốc sư Nguyễn Minh Không. Trải qua nhiều lần trùng tu, tu sửa ở các triều đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn. Đặc biệt chùa được tôn tạo hoàn chỉnh vào cuối triều đại Lý – Trần (thế kỷ XIII đến giữa thế kỷ XIV) và người có công lớn trong việc tu tạo, mở mang để chùa Quỳnh Lâm trở thành một trung tâm Phật giáo lớn của cả nước và thành một giảng đường quy mô phục vụ cho việc giảng tập kinh sách Thiền Tông chính là thiền sư Pháp Loa.
Trên cơ sở chùa Quỳnh Lâm cũ, tháng 12 năm 1317, Pháp Loa cho xây dựng và thành lập viện Quỳnh Lâm với các kiến trúc đồ sộ và hoàn chỉnh.
Năm 1328, ông lại cho đúc một pho tượng Di Lặc bằng đồng cao sáu trượng (khoảng 20m) từng được coi là một trong “An Nam tứ đại khí”. Sau đó, ông tâu xin nhà vua cho được kéo tượng từ nền điện lên bảo tọa để dát vàng.
Năm 1329, Pháp Loa cho đem theo một phần tro hài cốt của Trần Nhân Tông – vị tổ thứ nhất của thiền phái Trúc Lâm về đặt trong tháp đá ở Quỳnh Lâm. Cũng trong năm này chùa Quỳnh Lâm được xây dựng lại với một kiến trúc đồ sộ, hoàn chỉnh và trở thành một “Đệ nhất danh lam cổ tích của nước An Nam (Văn bia)”. Nhiều hội lớn được tổ chức tại đây như hội “Thiên Phật”, hội kéo dài bảy ngày bảy đêm. Chùa Quỳnh Lâm đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, đúc chuông, tạc tượng,… Đặc biệt, vào thế kỷ XVIII chúa Trịnh cho tu sửa với quy mô lớn.
Trong các thế kỷ XI – XIV, thời kỳ cuối Lê và thế kỷ XVII-XVIII, chùa Quỳnh Lâm là trung tâm Phật giáo lớn nhất của Việt Nam.
Có lịch sử huy hoàng với nhiều giá trị lớn cả về kiến trúc, nghệ thuật nhưng trải qua những biến cố lịch sử, chùa đã dần trở thành phế tích và hoàn toàn bị phá hủy, chỉ còn lại mặt bằng nền móng vào khoảng giữa thế kỷ XX.
Kiến trúc
Trải qua thời gian và những biến cố thăng trầm của lịch sử, chùa Quỳnh Lâm đã bị phá hủy, chỉ còn lại mặt bằng nền móng, song với các di vật cổ và dấu vết kiến trúc được phát lộ qua các cuộc khảo cổ học đã giúp chúng ta hình dung dáng vóc và quy mô nguy nga, cổ kính của ngôi chùa qua các thời kỳ lịch sử.
Ngày nay, trong khuôn viên của chùa Quỳnh Lâm chỉ còn lại một số công trình như: tháp mộ, bia đá, các thành bậc rồng bằng đá xanh, hàng trăm tảng đá kê chân cột, bệ đá chạm cánh sen, đầu rồng bằng đất nung, khánh đá, chuông đồng, đồ gốm trang trí kiến trúc, đồ sành sứ các loại của các thời đại,… Tại khuôn viên của chùa, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy nhiều dấu tích kiến trúc đồ sộ, lớn nhất là kiến trúc chùa ở thời Hậu Lê. Tất cả đều thể hiện sự khéo léo, tài hoa của cha ông ta và chứng minh sự tồn tại các công trình kiến trúc quy mô của chùa Quỳnh Lâm trong lịch sử.
Ngày 9/6/2016, chùa Quỳnh Lâm được sự hỗ trợ của nhà nước chính thức được động thổ, khởi công tu bổ, tôn tạo. Sau hơn 4 năm thi công tu bổ, tôn tạo về cơ bản đã hoàn thành giai đoạn một của dự án. Các hạng mục được xây dựng như: các tòa tiền điện, trung điện, thượng điện, sân vườn, vườn tháp,… Cùng các hệ thống nội thất tượng pháp, hoành phi, câu đối, cửa võng, ban thờ, đồ thờ,… Khu vực bãi xe, sân hội, công trình phụ trợ, trồng cây xanh tạo cảnh quan đồng,… Chùa xây dựng mới theo dấu vết kiến trúc thời Lê, hình thức kiến trúc mang phong cách kiến trúc gỗ truyền thống, các thành phần và mô típ trang trí bằng đất nung theo các mẫu gốc thời Trần, Lê trên các bờ mái, lan can, thềm… Vật liệu chính sử dụng cho công trình là các vật liệu truyền thống như gỗ, gạch, đá…
Sự bề thế, nguy nga của chùa Quỳnh thể hiện qua quần thể 3 tòa điện lớn với tổng diện tích lên tới hơn 1.000m2, được dựng lại trên nền móng chùa xưa, với những vật liệu truyền thống, có sự nối tiếp, chọn lọc.
Ngôi điện lớn ngoài cùng là Thích Ca Phật điện, ngoài nhiều cột gỗ lớn, còn có hai cột gỗ ngọc am rất quý với đường kính hơn 100cm, có mùi thơm tự nhiên đặc trưng rất dễ chịu. Tòa Di Lặc phật điện nằm ở giữa, thờ Tam thế Phật. Tòa Lưu ly phật điện nằm ở phía sau cùng. Nơi đây có điểm nhấn là bức tượng Phật ngọc Thích Ca Mâu Ni trọng lượng khoảng 3,5 tấn, cao 2,2m được Tập đoàn Vingroup cung tiến với trị giá khoảng 20 tỷ đồng.
Di vật
Trải qua gần ngàn năm lịch sử, chùa Quỳnh Lâm còn lưu giữ các di vật quý như:
- Tấm bia “Trùng tu tái tạo Tiên Du sơn đệ nhất Quỳnh Lâm tự” trước tam quan hiện nay. Tấm bia này cao 2,46m, rộng 1,53m dầy 0,25m, vốn được dựng vào thời Lý, đến thời Lê Trung hưng, khi trùng tu chùa, người ta đã gọt bỏ một phần họa tiết hoa văn và toàn bộ minh văn của tấm bia này để khắc lại. Đây là một trong những tấm bia lớn nhất của thời Lý hiện còn ở Quảng Ninh.
- Vườn tháp nơi đây có 2 ngôi tháp đặc biệt: một tháp là tháp của Phật hoàng Trần Nhân Tông – đệ nhất tổ Trúc Lâm, quan sát tháp này cho thấy ngay phía trước tháp có một số cấu kiện đá của thời Lê Trung Hưng, lại còn giữ được 2 cấu kiện tháp từ thời Trần. Tháp từ thời Trần do đệ nhị tổ Pháp Loa xây dựng sau khi đệ nhất tổ viên tịch, còn thiền sư Chân Nguyên là người trùng tu lại ngôi tháp này vào thời Lê. Tháp tiếp tục được xây dựng lại dưới thời Nguyễn và làm thêm phần bệ, khám tháp, đỉnh tháp khi trùng tu vào cuối năm 2020 vừa qua. Một tháp nữa là Tháp Tịch Quang bằng đá xanh – là mộ của nhà sư Chân Nguyên, một nhà sư có công lớn đối với vua. Tháp gồm bảy tầng, cao 10m, đỉnh tháp hình búp đa, trên tháp có gắn tấm bia ghi lại tiểu sử của sư Chân Nguyên.
- Qua ba đợt khai quật đã xuất lộ rõ toàn bộ nền móng các kiến trúc thời Lê Trung Hưng và một số kiến trúc thời Nguyễn. Tìm thấy nền móng của 09 công trình kiến trúc và 6 khoảng sân, được kết nối liên hoàn tạo thành một quần thể gồm nhiều loại hình kiến trúc. Xen kẽ các kiến trúc Tiền Đường, Trung Đường, Hậu Đường là các hành lang và 6 khoảng sân hình chữ nhật, được xây dựng bằng đá xanh, nằm đăng đối, cân xứng nhau theo chiều dọc và chiều ngang, tạo không gian hài hòa cho các công trình.
Thành tựu
Chùa Quỳnh Lâm được Bộ Văn hóa, Thông tin và Thể thao ra quyết định xếp hạng di tích lịch sử – nghệ thuật cấp Quốc gia theo Quyết định số 2009/QĐ, ngày 15/11/1991.
Tham khảo
- https://baotintuc.vn/anh/ket-noi-di-tich-chua-quynh-lam-voi-cac-di-tich-lich-su-van-hoa-nha-tran-tai-quang-ninh-20201212111716119.htm
- https://phatgiao.org.vn/quynh-lam–ngoi-chua-nghin-nam-tuoi-luu-giu-an-nam-tu-dai-khi-cua-nuoc-ta-d33963.html
- https://dongtrieu.quangninh.gov.vn/Trang/ChiTietBVGioiThieu.aspx?bvid=145
- https://thanhtra.com.vn/xa-hoi/van-hoa/chua-quynh-lam-trung-tam-phat-giao-thoi-tran-190525.htm
