Quan Lớn Đệ Thất là ai?
Quan Lớn Đệ Thất hay Quan Lớn Đệ Thật Điều Tiên là quan lớn thuộc hàng thứ bảy trong hội đồng quan lớn; tước phong Đào Tiên Đệ Thất Điều Thất Hoàng Thái tử Vương quan thượng đẳng tố linh thần. Ông là con trai thứ bảy của Vua cha Bát Hải Động Đình, luôn kề cận bên vua cha, được vua cha giao nhiệm vụ biên chép sổ sách tứ phủ, trông coi giữ kho tàng ở miền Thủy cung. Quan luôn cứu giúp người trần gian, hễ ai là người sống hiếu thuận đều được quan biên chép sổ sinh cho thọ trường.
Thần tích
Tương truyền, Quan Điều Thất là một trong 10 vị tướng của Vua Cha Bát Hải Động Đình trong cuộc chiến chống quân Thục vào thời vua Hùng Vương. Sau này, các tướng của Vua Cha Bát Hải đều được coi là con của Đức Vua Cha, vậy nên, Quan Điều Thất được coi là con thứ 7 của ngài.
Theo Thần tích Đền Đồng Bằng thì vào thời Hùng Vương thứ 18, các nước lân bang như Ai Lao, Vạn Tượng, Chiêm Thành hợp sức cùng quân phương Bắc, nhân Vua Hùng già yếu đã hẹn phối hợp xâm lấn nhằm thôn tính Lạc Việt. Thanh thế của giặc chấn động cả biên thuỳ, thư cấp báo đưa tin giặc dữ truyền về Kinh đô “1 ngày đến 5 lượt”. Hùng Duệ Vương rất lo lắng trước thể giặc quá mạnh, liền cho người đi mời Sơn Thánh về Kinh hiến kế phá giặc.
Nghe lời Sơn Thánh, Hùng Vương sai sứ giả về Hoa Đào trang (tức đất An Lễ bây giờ) để truyền chỉ dụ triệu kỳ nhân dẹp giặc. Khi Sứ giả về hỏi, dân thôn kể về việc Giao Long ẩn thân trong giếng cạn trước đây. Sứ giả đến bên giếng xướng truyền sắc chỉ thì thấy Hoàng Xà hiện ra rồi bỗng hóa thành một chàng trai lực lưỡng, tuấn tú hơn người. Ngài nhận chỉ dụ, nhờ sứ giả báo với Vua Hùng là sẽ triệu 2 em, tuyển 10 tướng, chiêu mộ binh sĩ trong 10 ngày, rồi xuất quân đánh giặc trên cả 8 cửa biển nước Nam, hứa sau 3 ngày là giặc tan. Ngài có tên là Vĩnh Công, tức là Vua Cha Bát Hải Động Đình.
Tương truyền, ngay ngày tuyển mộ đầu tiên, Vĩnh Công đã chọn được 3 tướng là Quan Lớn Đệ Nhất, Quan Đệ Tam và Quan Đệ Tứ. Trai tráng duyên hải kéo đến đầu quân rất đông, nhưng đến trưa ngày thứ 10 theo hẹn, vẫn thiếu một tướng. Vĩnh Công lập đàn cầu, trời điều Tam Thái Tử xuống đầu quân, ngài giáng xuống Bảo Hà (Lào Cai), tương truyền thấy một tiếng sét dữ dội tại đó, rồi một luồng hào quang bay về nơi Vĩnh Công tuyển tướng, tụ thành một chàng trai tuấn tú xin ứng tuyển, đó chính là Quan Điều Thất.
Đúng hẹn 3 ngày, Vĩnh Công cùng tướng sĩ đánh tan giặc dữ trên cả 8 cửa biển, đất nước trở lại thanh bình. Riêng Quan Điều Thất về Trời ngay sau khi thắng giặc, Vĩnh Công thương xót cho lập ban thờ ngay tại dinh Công đồng, là nơi Vĩnh Công cùng chư tướng tề tựu bàn việc (đó chính là Đền thờ quan Điều Thất ngày nay).
Thờ phụng
Khánh tiệc Quan Lớn Đệ Thất vào ngày 22 tháng 8 âm lịch hàng năm.
Đền Quan Lớn Điều Thất tọa lạc tại xóm 5, thôn Đồng Bằng, xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, cách chùa Đồng Bằng khoảng 500m. Tuy thân cận nhất với Vua Cha Bát Hải Động Đình nhưng ông được phép lập đền thờ riêng chứ không phối thờ ở Đền Đồng Bằng để thờ Vua Cha. Đó cũng là nơi ông thăng thiên ngay sau khi cùng Vĩnh Công (vua cha Bát Hải) đánh đuổi xong giặc ngoại xâm.
Tương truyền, ngôi chùa từng là nơi luận chiến giữa Vĩnh Công và các quan văn võ. Do thời gian và các di tích lịch sử, ngôi đền đã bị tàn phá nặng nề. Năm 1994, nhân dân và du khách gần xa đã tận tình đóng góp tôn tạo, tu bổ các hiện vật kiến trúc của đền. Giờ đây, ngôi đền đã trở nên khang trang, bề thế hơn rất nhiều với 5 tòa kiến trúc theo kiểu chữ Công với 3 gian Cấm, 3 gian giữa, 5 gian tiền đường và 5 gian giải vũ.
Ngoài ra còn nghe nói, Bảo Hà (Lào cai) cũng có một ngôi đền nhỏ thờ Quan Điều Thất và còn có một số đền phối thờ ông. Đền Bồng Lai Hòa Bình có một cung phối thờ Quan Lớn Điều Thất rất lớn.
