Thân thế
Thiền sư Thiệt Thành Liễu Đạt (寔誠了達; ? – 1823), còn gọi là Hòa thượng Liên Hoa (蓮花) là một thiền sư Việt Nam, thuộc đời thứ 35, phái Lâm Tế trong lịch sử Phật giáo Việt Nam.
Tiểu sử
Theo sách Thiền sư Việt Nam (Hòa thượng Thích Thanh Từ, Thành hội Phật giáo TP HCM xuất bản, 1991) viết: Thiền sư Thiệt Thành Liễu Đạt (không rõ năm sinh) có kiến thức Phật học uyên bác, ông được vua Gia Long triệu từ chùa Từ Ân (Gia Định) ra Huế phong quốc sư để giảng kinh cho hoàng tộc. Sau này, vua Minh Mạng mến phục tài đức nên đặt danh hiệu Hòa thượng Liên Hoa.
Theo sử sách ghi lại, Thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành có dáng người cao to, gương mặt tuấn tú, phúc hậu, giọng nói truyền cảm, dáng vẻ oai nghiêm, đĩnh đạc, có tài hùng biện.
Với kiến thức Phật học uyên bác và khả năng thuyết giảng Phật pháp xuất chúng, nên Thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành được nhân dân và Phật tử vô cùng kính trọng, mến mộ. Một lời Thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành nói ra, Phật tử không thể không nghe.
Nhờ trí tuệ uyên bác và phẩm hạnh trong sáng, Thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành đã trở thành nhà sư đầu tiên ở miền Nam được phong quốc sư.
Hành trạng
Trong thời gian Thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành hoằng hóa ở kinh đô Huế (vào khoảng năm 1821), Hòa thượng Phật Ý Linh Nhạc ở chùa Từ Ân (Sài Gòn) nói với đệ tử là Thiền sư Tổ Tông Viên Quang trụ trì chùa Giác Lâm là Hòa thượng lo cho sư Liễu Đạt không tránh khỏi mối dây ràng buộc của nghiệp trần duyên vì Thiền sư Liễu Đạt có tướng hảo, có tài thuyết giảng và khoa ăn nói, lại giảng giải trong nội cung, gần nhiều với nữ sắc quyền quí.
Ngày 20 tháng 11 năm Tân Tỵ (1821), Đại lão Hòa thượng Phật Ý Linh Nhạc viên tịch ở chùa Từ Ân, Thiền sư Liễu Đạt không hay biết việc này. Mãi đến đầu năm 1823, có các quan đại thần từ Gia Định ra kinh đô Huế dự lễ, Hòa thượng Liên Hoa mới biết được tin đó, và nhân đó mới có cớ để xin Vua cho từ nhiệm ở chùa Thiên Mụ và ở kinh đô Huế về Gia Định. Sau cả tháng, Thiền sư Liễu Đạt mới được Vua cho phép về trụ trì chùa Từ Ân ở Gia Định…
Năm Quí Mùi (1823) Hòa thượng Liên Hoa lên chùa Đại Giác ở cù lao Phố, tỉnh Biên Hòa để nhập thất…
Bài kệ Niết-bàn do Hòa thượng Liên Hoa viết bằng mực đen trên vách chánh điện:
THIỆT đức rèn kinh vẹn kiếp trần
THÀNH không vẩn đục vẫn trong ngần
LIỄU tri mộng huyễn chân như huyễn
ĐẠT đạo mình vui đạo mấy lần.
Phía dưới có đề: Sa-môn Thiệt Thành hiệu Liễu Đạt.
Hay tin Hòa thượng Liên Hoa đã viên tịch, các quan tỉnh Biên Hòa và các quan thuộc dinh Tổng trấn ở Gia Định phải báo tin về triều và hợp nhau tổ chức tang lễ.
Hòa thượng Liên Hoa hay Thiền sư Thiệt Thành Liễu Đạt có các đệ tử nổi danh như:
- Thiền sư Tế Chánh Bổn Giác: sau là Tăng cang chùa Thiên Mụ (1823-1825), Tăng cang chùa Giác Hoàng đứng ra lo trùng tu chùa Quốc Ân và chùa Từ Ân.
- Thiền sư Tế Bổn Viên Thường (1769-1848) trụ trì chùa Long Quang và chùa Pháp Vân ở Thừa Thiên (Huế), và Tăng cang chùa Thiên Mụ.
- Thiền sư Tế Tín Chánh Trực trụ trì và trùng tu chùa Sắc Tứ Từ Ân và chùa Quốc Ân Khải Tường.
Thiên tình sử
Được biết, ngay từ khi còn nhỏ, công chúa Ngọc Anh đã bộc lộ sự am hiểu về Phật giáo, chịu khó ăn chay trường, chăm chỉ đi chùa và tụng kinh niệm Phật. Những năm tháng chiến tranh, công chúa cùng vua cha từng có thời gian tạm lánh tại chùa Đại Giác, sau đó nàng xin Nguyễn Ánh được xuất gia, ẩn mình tại nơi này.
Thời điểm nhà Tây Sơn thua cuộc, Nguyễn Ánh lên ngôi, triệu hồi công chúa Ngọc Anh về kinh thành. Không thể làm trái, bà liền lên đường về kinh đô tại Huế, trong lòng vẫn lưu luyến cuộc sống nơi cửa Phật. Dù sở hữu nhan sắc xinh đẹp, nhưng công chúa Ngọc Anh nguyện không lập gia đình, thành tâm niệm Phật tại phủ riêng. Tuy nhiên, số trời đã định, công chúa vẫn không thể thoát khỏi một chữ “tình”.
Thuở bấy giờ, đất phương Nam nổi tiếng có vị thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành. Vào thời điểm vua Minh Mạng kế vị, thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành được lệnh chuyển về kinh đô Huế để giảng dạy Phật pháp cho giới hoàng tộc. Ngay lần đầu gặp mặt, công chúa Ngọc Anh đã nảy sinh tình cảm, đề nghị nhà sư phá giới, nên duyên cùng mình.
Khi biết đến tình cảm của đối phương, thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành vô cùng khổ tâm, cố gắng giảng giải để công chúa sớm tỉnh ngộ, không bị sa vào mối tình oan trái. Dù vậy, sự si tình của công chúa vẫn không được hoá giải. Nhận rõ sự tình, nhà sư liền xin về Gia Định làm trụ trì của chùa Từ Ân, để lại công chúa không thiết ăn ngủ, ngày đêm thương nhớ. Cuối cùng, công chúa tìm cách chuyển đến chùa Từ Ân, với hy vọng được gặp lại thiền sư.
Trái ngược với tâm thế mong chờ của công chúa, thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành quyết định cự tuyệt, nhập thất trong hai năm tại chùa Đại Giác. Quyết không bỏ cuộc, công chúa Ngọc Anh đến nơi ở mới của ngài, quỳ trước tịnh thất nhiều ngày nhưng đối phương vẫn không chịu gặp.
Cuối cùng, công chúa xin cho nàng được thấy bàn tay, sau đó sẽ không quấy rầy thêm nữa. Cảm động trước tấm lòng này, thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành đồng ý lời yêu cầu. Lúc này, vị công chúa hoàng tộc liền nắm lấy đôi tay, vừa hôn vừa khóc nức nở.
Đêm cùng ngày, khi cả chùa Đại Giác đang say giấc, tịnh thất của thiền sư bất ngờ bốc cháy dữ dội, khiến nhục thân của ngài bị ngọn lửa thiêu rụi. Lễ nhập thất của thiền sư kết thúc, công chúa Ngọc Anh nhớ thương trong ba ngày, cuối cùng uống thuốc để kết thúc cuộc đời cũng như mối tình ngang trái.
Tham khảo
- Sách “Thiền uyển tập anh”, Lê Mạnh Phát, Viện nghiên cứu Phật học, Nhà xuất bản Văn học, năm 1990
- Sách “Thiền sư Việt Nam”, Thích Thanh Từ, DL 1999 – PL 2543
- https://tieuluan.info/li-noi-au.html?page=17
